सनातन परंपरेशी संबंधित जवळजवळ प्रत्येक व्यक्ती दररोज त्यांच्या काही मोहक देवता किंवा देवतांची पूजा करते. काही लोक दिवसानुसार देवतेची पूजा करतात तर काही लोक त्यांच्या परंपरेनुसार देवतेची पूजा करतात. त्यांच्यापैकी काहींना त्यांची उपासना यशस्वी होते तर काहींना अयशस्वी वाटते. जर तुम्हालाही असे वाटत असेल की सर्व प्रकारचे उपाय आणि पद्धती अवलंबूनही देवाची कृपा तुमच्यावर पडत नाही आणि तुमची इच्छा अपूर्ण आहे, तर तुम्ही दररोज पूजा करताना विशेषतः खाली नमूद केलेल्या नियमांचे पालन केले पाहिजे. घरामध्ये नियमित पूजा केल्यामुळे मन, शरीर आणि वातावरणावर सकारात्मक परिणाम होतो. सर्वात आधी, पूजा केल्याने मनाला शांतता आणि स्थैर्य मिळते. रोज काही वेळ देवाच्या ध्यानात घालवल्यामुळे ताणतणाव, चिंता आणि नकारात्मक विचार कमी होतात. पूजा ही एक प्रकारची ध्यानप्रक्रिया असल्याने मन एकाग्र होते आणि आत्मविश्वास वाढतो.
घरात पूजा केल्याने आत्मशिस्त आणि सातत्य निर्माण होते. सकाळी किंवा संध्याकाळी ठराविक वेळी पूजा करण्याची सवय लागल्यामुळे दिनचर्या सुधारते. अगरबत्ती, दिवा, मंत्रोच्चार यांमुळे घरातील वातावरण पवित्र व सकारात्मक राहते, असे अनेकांना वाटते. त्यामुळे घरात शांतता आणि सुसंवाद वाढतो. पूजेमुळे नैतिक मूल्ये आणि संस्कार टिकून राहतात. लहान मुलांना देवभक्ती, नम्रता, संयम आणि कृतज्ञता यांचे महत्त्व समजते. कुटुंबातील सदस्य एकत्र येऊन पूजा केल्यास परस्पर नातेसंबंध दृढ होतात. तसेच कठीण काळात देवावर विश्वास ठेवल्यामुळे मानसिक आधार मिळतो आणि आशावाद तयार होतो.
काही संशोधनानुसार प्रार्थना, मंत्र किंवा भजन म्हणल्यामुळे श्वसनक्रिया नियमित होते, हृदयाचे ठोके संतुलित राहतात आणि शरीरात शांततेचा अनुभव येतो. मात्र पूजा ही अंधश्रद्धेऐवजी श्रद्धा आणि सकारात्मक विचारांची प्रक्रिया असावी. मनापासून, शांत चित्ताने केलेली पूजा व्यक्तीला अधिक संतुलित, समाधानी आणि सकारात्मक जीवन जगण्यास प्रेरणा देते. ईश्वराची उपासना करण्याचा पहिला नियम म्हणजे प्रार्थनास्थळ नेहमी स्वच्छ असावे. हिंदू मान्यतेनुसार ईश्वर पावित्र्यात राहतो. अशा परिस्थितीत, आपले उपासनागृह ज्या ठिकाणी आहे ते स्थान नेहमी पवित्र आणि स्वच्छ ठेवा. असे केल्याने नेहमीच सकारात्मक ऊर्जा मिळेल. ईश् वराची उपासना करण्याचा दुसरा नियम म्हणजे नेहमी शरीर आणि मनाने शुद्ध झाल्यानंतर शुद्ध वस्त्र परिधान करूनच पूजा करावी. देवाची पूजा करताना काळे कपडे घालणे टाळावे. ज्याप्रमाणे ध्येय साध्य करण्यासाठी योग्य दिशेने जावे लागते, त्याचप्रमाणे योग्य ठिकाणी योग्य दिशेने ईश्वराची उपासना करणे आवश्यक आहे. वास्तुनुसार घराच्या ईशान्य कोपऱ्यात देवाची पूजा केली पाहिजे आणि पूजा करताना आपला चेहराही पूर्व, उत्तर किंवा ईशान्य कोनात असावा. जर तुम्हाला असे वाटत असेल की तुमची उपासना यशस्वी होत नाही आणि त्यात सर्व प्रकारचे अडथळे आहेत, तर तुम्ही नेहमी विघ्ननाशक आणि भगवान श्री गणेशाच्या प्रथम उपासनेने आपल्या उपासनेची सुरुवात केली पाहिजे. वास्तुनुसार शिळे फुले, तुटलेल्या मूर्ती, जळलेले दिवे इत्यादी पूजेच्या ठिकाणी कधीही ठेवू नयेत. तुटलेली मूर्ती किंवा अंधुक चित्र असलेल्या देवाच्या चित्राची पूजा कधीही करू नये. ते वेळीच एखाद्या पवित्र ठिकाणी दफन केले पाहिजे. ईश्वराच्या उपासनेत कोणत्याही खंडित किंवा अशुद्ध वस्तूचा वापर कधीही करू नये. देवाच्या पूजेत कधीही दिवा लावू नये. देवाच्या पूजेत शिळी फुले अर्पण करू नयेत.
आपल्या देवतेची पूजा करताना आपल्या आवडत्या रंगाचा टिळा लावावा. त्याचप्रमाणे देवांनी नेहमी अनामिकेला टिळा द्यावा.
अशुद्ध किंवा सूतक असल्यास घरातील पूजा स्थळ किंवा देवी-देवतांच्या मूर्ती आणि चित्रांना कधीही स्पर्श करू नये.
चुकीच्या वेळी केलेली पूजा यशस्वी होत नाही म्हणून नेहमी आपल्या देवतेची पूजा ठरावीक वेळी केली पाहिजे.
देवाची पूजा करताना मग ती स्त्री असो वा पुरुष, प्रत्येकाने आपले डोके झाकून नेहमी आसनावर बसून पूजा करावी.
भगवंताच्या उपासनेत कधीही उलटे फिरू नये, असे केल्याने गुणाऐवजी दोष निर्माण होतो. रात्री देवाची पूजा करताना घंटा आणि शंख वाजवू नयेत.
हिंदू मान्यतेनुसार, देव भावासाठी भुकेला आहे, अशा परिस्थितीत आपण नेहमी श्रद्धेने आणि भक्तीने देवाची पूजा केली पाहिजे. असे मानले जाते की समर्पणाने केलेली पूजा आणि साधना लवकरच यशस्वी होते.
आरतीशिवाय देवाची पूजा अपूर्ण मानली जाते, म्हणून पूजेच्या शेवटी आरती श्रद्धेने केली पाहिजे. त्याचप्रमाणे उपासनेत झालेल्या चुकीबद्दल भगवंताची क्षमा मागितली पाहिजे.
