भारतीय रेल्वे शाश्वत रेल्वे वाहतुकीच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलत आहे पहिली हायड्रोजनवर चालणारी ट्रेन एक प्रात्यक्षिक प्रकल्प म्हणून. हा उपक्रम सरकारच्या व्यापकतेशी सुसंगत आहे आत्मनिर्भर भारत (आत्मनिर्भर भारत) मिशन, स्वच्छ ऊर्जा, कमी उत्सर्जन आणि भविष्यासाठी तयार वाहतूक उपायांमध्ये नावीन्यपूर्णता हायलाइट करणे.
हायड्रोजन ट्रेन्स इंधन पेशींवर चालतात जे हायड्रोजन वायूचे वीजमध्ये रूपांतर करतात, उत्पादन करतात शून्य थेट उत्सर्जन – उप-उत्पादन म्हणून फक्त पाण्याची वाफ. यामुळे हायड्रोजनला डिझेलचा आकर्षक पर्याय बनतो, विशेषत: विद्युतीकरण नसलेल्या मार्गांसाठी. हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करणे आणि स्वच्छ उर्जा स्त्रोतांकडे संक्रमण करण्याचे भारताचे उद्दिष्ट आहे, हायड्रोजन तंत्रज्ञान पर्यावरणास अनुकूल आणि शाश्वत वाहतूक पर्याय देते.
भारतीय रेल्वेने हायड्रोजन ट्रेन ए म्हणून चालवण्याची योजना आखली आहे डेमो प्रकल्प वास्तविक सेवा परिस्थितीत हायड्रोजन प्रणोदनाची व्यवहार्यता दर्शविण्यासाठी. कामगिरी, सुरक्षितता, इंधन कार्यक्षमता आणि भारताच्या वैविध्यपूर्ण रेल्वे नेटवर्कशी जुळवून घेण्याची क्षमता याचे मूल्यांकन करण्यासाठी या ट्रेनच्या चाचण्या घेण्यात येणार आहेत.
हे प्रात्यक्षिक तत्काळ व्यावसायिक सेवेचे उद्दिष्ट नाही परंतु भविष्यातील हायड्रोजन ट्रेन ऑपरेशन्ससाठी पायाभूत काम निश्चित करते. या पुढच्या पिढीच्या तंत्रज्ञानाचा प्रयोग करून, भारतीय रेल्वे महत्त्वपूर्ण डेटा आणि ऑपरेशनल अनुभव गोळा करण्याचा प्रयत्न करते.
भारताला गंभीर तंत्रज्ञानामध्ये अधिक स्वावलंबी बनवण्याच्या आणि आयातित जीवाश्म इंधनावरील अवलंबित्व कमी करण्याच्या सरकारच्या कल्पनेला हे पाऊल समर्थन देते. हायड्रोजनचे उत्पादन देशांतर्गत केले जाऊ शकते, विशेषत: सौर आणि पवन उर्जा सारख्या अक्षय ऊर्जा स्त्रोतांचा वापर करून, ज्यामुळे इंधन उत्पादनातील कार्बन फूटप्रिंट आणखी कमी होऊ शकतो.
हायड्रोजन तंत्रज्ञानामध्ये गुंतवणूक करून, भारतीय रेल्वे नवकल्पना स्वीकारत आहे ज्यामुळे स्थानिक उत्पादन, संशोधन आणि पायाभूत सुविधांच्या संधी निर्माण होऊ शकतात आणि राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेत योगदान देऊ शकते.
हायड्रोजन ट्रेन अनेक फायदे देऊ शकतात:
त्याचे वचन असूनही, हायड्रोजन तंत्रज्ञान आव्हानांसह येते. मोठ्या प्रमाणावर ग्रीन हायड्रोजनचे उत्पादन करणे महाग आहे आणि इंधन भरणाऱ्या पायाभूत सुविधा उभारण्यासाठी गुंतवणूक आणि नियोजन आवश्यक आहे. सेफ्टी प्रोटोकॉल, स्टोरेज सिस्टीम आणि इंधन पुरवठा लॉजिस्टिक्सचा देखील सखोल विकास आवश्यक आहे.
भारतीय रेल्वेचे हायड्रोजन ट्रेनचे प्रात्यक्षिक शाश्वत, स्वच्छ आणि नाविन्यपूर्ण रेल्वे वाहतुकीच्या दिशेने एक पुढचे पाऊल आहे. व्यावसायिक तैनाती अद्याप सुरुवातीच्या टप्प्यात असताना, हा उपक्रम आत्मनिर्भर भारत व्हिजन अंतर्गत नवीन तंत्रज्ञान आत्मसात करण्याची आणि रेल्वे प्रवासाचे आधुनिकीकरण करताना पर्यावरणविषयक समस्यांचे निराकरण करण्याची भारताची वचनबद्धता अधोरेखित करतो.
