रविवारची सुट्टी रविवारचे नाव येताच एक दिवस आपल्या मनात येतो तो म्हणजे आराम करण्याची, प्रवास करण्याची, काहीतरी खास खाण्याची, मित्रांना भेटण्याची किंवा आपल्या आवडीचे काहीही करण्याची वेळ. आठवडाभर काम केल्यानंतर प्रत्येकजण या दिवसाची आतुरतेने वाट पाहत असतो. पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की फक्त रविवार किंवा रविवारी सुट्टी का असते?
कोणत्याही परंपरा किंवा प्रवृत्तीमागे एक कारण असते आणि रविवारच्या सुट्टीची परंपरा अनेक ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक कारणांशीही जोडलेली असते. त्याचा इतिहास आपल्याला प्राचीन रोममधून मिळतो. यामागे अनेक धार्मिक कारणेही आहेत. जगातील बहुतेक भागांमध्ये रविवार हा सुट्टीचा दिवस मानला जातो याचे मूळ कारण म्हणजे धार्मिक श्रद्धा आणि ऐतिहासिक घटना.
सूर्य दिवस म्हणजे सूर्याचा दिवस. प्राचीन संस्कृतींमध्ये रविवारी भगवान सूर्याच्या उपासनेला विशेष महत्त्व होते. या दिवसाला 'रविवार' किंवा सूर्याचा दिवस म्हणतात, कारण लोक ठराविक दिवशी सूर्याची उपासना करत असत. चर्च बांधल्यानंतर, लोक या दिवशी प्रार्थनेसाठी चर्चमध्ये जाऊ लागले, त्यानंतर सर्वांच्या संमतीने सुट्टी घोषित करण्यात आली.
चौथ्या शतकात ख्रिश्चन चर्चने रविवार हा पवित्र दिवस घोषित केला. हा दिवस येशू ख्रिस्ताच्या पुनरुत्थानाच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो. ख्रिश्चन समुदायासाठी, हा दिवस प्रार्थना आणि धार्मिक कार्याचा काळ आहे. या दिवशी सर्व अनुयायांना मास उपस्थित राहणे आवश्यक होते आणि सामान्य कामातून विश्रांती घेणे अनिवार्य होते. त्याच वेळी, मध्ययुगीन युरोपमध्ये रविवारच्या सुट्टीचा उद्देश समाजातील सर्व घटकांना विश्रांती देणे तसेच धार्मिक श्रद्धा वाढवणे हा होता. हा दिवस केवळ पूजेसाठीच नाही तर कुटुंब आणि समाजासोबत वेळ घालवण्यासाठीही महत्त्वाचा मानला जात होता.
प्राचीन रोम आणि इतर संस्कृतींमध्ये सुट्ट्यांच्या तरतुदी होत्या, ज्यामध्ये कामातून एक दिवस सुट्टी घेतली जात असे. जेव्हा ख्रिश्चन धर्माचा उदय झाला तेव्हा रविवार हा कामापासून विश्रांतीचा दिवस मानला जात असे. 19व्या शतकातील औद्योगिक क्रांतीमुळे कामाचे तास वाढले. या संदर्भात, कामगारांना विश्रांती देण्यासाठी रविवारची सुट्टी अधिक महत्त्वाची ठरली. कामगारांच्या हक्कांच्या संरक्षणासाठीच नव्हे तर त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यासाठीही हे आवश्यक होते. आज, रविवार हा पारंपारिकपणे अनेक देशांमध्ये सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो, ज्यामुळे लोकांना त्यांच्या धार्मिक, कौटुंबिक आणि वैयक्तिक जीवनासाठी एक दिवस सुट्टी दिली जाते. ही प्रथा आता आधुनिक समाजात महत्त्वाची झाली आहे.
321 AD मध्ये, रोमन सम्राट कॉन्स्टंटाईनने रविवार सार्वजनिक सुट्टी घोषित केली. त्याने रोमन आठवड्यात रविवारची सुट्टी करण्याचा आदेश दिला. मात्र, या दिवशी शेतकरी काम करू शकतात, असेही ते म्हणाले. ही प्रथा हळूहळू युरोपमध्ये पसरली आणि जेव्हा तिथली लोकसंख्या प्रामुख्याने ख्रिश्चन बनली तेव्हा लोक प्रार्थनेसाठी रविवारी चर्चमध्ये जाऊ लागले.
भारतात रविवारच्या सुट्टीचा उगम ब्रिटिश राजवटीत झाला. पूर्वी, भारतीय कामगारांना आठवड्यातील सर्व दिवस काम करण्याची सक्ती होती, तर ब्रिटीशांसाठी हा चर्चला जाण्याचा दिवस होता. नारायण मेघाजी लोखंडे या गिरणी कामगाराने भारतीय कामगारांसाठीही रविवारची सुट्टी जाहीर करण्यासाठी सात वर्षे संघर्ष केला. यानंतर 10 जून 1890 रोजी ब्रिटिश सरकारने रविवारची सुट्टी जाहीर केली.
(अस्वीकरण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. आम्ही त्याची पुष्टी करत नाही.)
