हिवाळ्यात अनेकांच्या आरोग्यावर परिणाम होतो, त्यापैकी उच्च रक्तदाब (हाय ब्लड प्रेशर) वाढण्याची समस्या सामान्य आहे. उन्हाळ्याच्या तुलनेत हिवाळ्यात रक्तदाब अधिक वाढतो, आणि औषधांचा अपेक्षित परिणाम होत नाही, हे अनेकांना अनुभवास येते. यामागील शास्त्रीय कारण आणि परिणामांचा सखोल अभ्यास करणे गरजेचे आहे.

istockphoto

हिवाळ्यात तापमानात लक्षणीय घट होते, ज्यामुळे शरीरावर थेट परिणाम होतो. थंडीमुळे रक्तवाहिन्या आकसतात (वॅसोकोन्स्ट्रिक्शन) आणि रक्ताभिसरणावर परिणाम होतो.

1. शिरा आणि धमन्यांवरील दबाव

थंडीमुळे शिरा आकसतात, त्यामुळे रक्ताभिसरणासाठी हृदयाला अधिक जोर लावावा लागतो. यामुळे शिरा व धमन्यांवरील दाब वाढतो, आणि रक्तदाबाचा स्तर उच्च होतो.

2. हृदयाचे कार्य वाढते

थंडीत शरीराला उष्णता टिकवून ठेवण्यासाठी अधिक उर्जेची आवश्यकता असते. यामुळे हृदयाचा वेग वाढतो, ज्यामुळे बीपी वाढतो.

3. हार्मोन्सचा परिणाम

थंड हवामानामुळे शरीरात स्ट्रेस हार्मोन (कोर्टिसोल आणि ऍड्रेनॅलिन) अधिक प्रमाणात तयार होतात, ज्यामुळे रक्तदाब वाढतो.

4. आचरणातील बदल

हिवाळ्यात व्यायाम कमी होतो, गरम व जड पदार्थ खाल्ले जातात, आणि शरीरातील चरबीचे प्रमाण वाढते. हे सगळे घटकही रक्तदाब वाढवणारे ठरतात.

औषधांचा प्रभाव कमी का होतो?

हिवाळ्यात रक्तवाहिन्यांच्या आकुंचनामुळे औषधांचा परिणाम तितका प्रभावी राहत नाही. यामुळे नियमित औषधे घेतली, तरीही रक्तदाब नियंत्रित होत नाही. काही वेळा डॉक्टर औषधांचा डोस वाढवण्याचा सल्ला देतात, परंतु यासोबत आहार आणि जीवनशैलीत बदल करणेही महत्त्वाचे ठरते.

हिवाळ्यात रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यासाठी उपाय

1. व्यायाम करा

थंडीत हलकासा व्यायाम किंवा योगासने केल्याने रक्ताभिसरण सुधारते आणि रक्तदाब नियंत्रणात राहतो.

2. आहारावर नियंत्रण ठेवा

मीठाचे प्रमाण कमी ठेवा आणि ताज्या फळभाज्या, फळे, नट्स यांचा आहारात समावेश करा.

3. गरम पेयांचे सेवन करा

ग्रीन टी, हळद दूध किंवा गरम पाणी पिणे फायदेशीर ठरते.

4. स्ट्रेस टाळा

स्ट्रेस कमी करण्यासाठी ध्यान आणि प्राणायामाचा अभ्यास करा.

5. औषधांचे सेवन नियमित ठेवा

डॉक्टरांनी दिलेल्या औषधांचे सेवन वेळेवर करा आणि रक्तदाब नियमित मोजा.

हेही वाचा :रोज सकाळी कॉफीमध्ये एक गोष्ट मिसळून प्यायल्याने वजन कमी करण्यासह मिळतील अनेक फायदे

हिवाळ्यात रक्तदाब वाढण्याची समस्या दुर्लक्षित करू नका. नियमित तपासणीसाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि तुमच्या औषधांमध्ये काही बदलांची गरज आहे का, हे तपासा. हिवाळ्यात तापमानातील घट आणि जीवनशैलीतील बदल यामुळे रक्तदाब वाढतो. यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी योग्य आहार, व्यायाम, आणि औषधांचे नियमित सेवन गरजेचे आहे. आरोग्याच्या दृष्टीने हिवाळा आव्हानात्मक असला, तरीही काळजी घेतल्यास हा काळ आनंददायी ठरू शकतो.