बँक ग्राहक अनेकदा तक्रार करतात की कर्ज चुकवल्यानंतरही क्रेडिट इन्फॉर्मेशन कंपन्या (CIC) आणि बँका त्यांच्या डेटाबेसमध्ये त्यांची सद्यस्थिती अपडेट करत नाहीत. त्यामुळे त्यांचा क्रेडिट स्कोअर खराब होतो आणि कमी व्याजदरात कर्ज मिळण्याची शक्यताही कमी होते. आता ग्राहकांच्या या तक्रारीचे निराकरण करण्यासाठी आरबीआयने मोठे पाऊल उचलले आहे.

डेटा अपडेट्सची गती वाढवा
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) ग्राहकांचा क्रेडिट इतिहास साठवणाऱ्या CICs, बँका आणि वित्त कंपन्यांना याबाबत स्पष्ट सूचना दिल्या आहेत. आरबीआयने म्हटले आहे की ग्राहकांचा डेटा अद्ययावत करणे जलद केले पाहिजे आणि ग्राहकांना त्यांच्या क्रेडिट स्थितीतील बदलांबद्दल देखील सतर्क केले पाहिजे. आम्हाला कळवू की जून 2023 मध्ये, RBI ने क्रेडिट माहिती अपडेट करण्यात अयशस्वी झाल्याबद्दल चार CICs वर एकूण 1 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त दंड ठोठावला होता.

दंडाची तरतूद देखील
ठराविक मुदतीत ग्राहकांच्या तक्रारीचे निराकरण न केल्यास आरबीआयने दंडही निर्धारित केला आहे. आरबीआयने सीआयसी, बँका आणि एनबीएफसींना सांगितले आहे की जर ग्राहकाची तक्रार प्रारंभिक तक्रार दाखल केल्यापासून 30 कॅलेंडर दिवसांच्या कालावधीत सोडवली गेली नाही तर तक्रारकर्त्यांना प्रतिदिन 100 रुपये भरपाई दिली जावी. तक्रारदार किंवा CIC द्वारे सूचित केल्याच्या २१ दिवसांच्या आत आवश्यक सुधारणा किंवा बदल करून बँक/NBFC अद्यतनित क्रेडिट माहिती CIC कडे पाठवण्यात अयशस्वी झाल्यास ही भरपाई देय होईल.

कारणही द्यावे लागेल
RBI ने स्पष्टपणे सांगितले आहे की CICs आणि क्रेडिट संस्थांना (CIs) दर महिन्याला ग्राहकांची क्रेडिट माहिती अपडेट करावी लागेल. यासोबतच त्यांनी तक्रारदाराला केलेल्या सर्व कारवाईची माहिती द्यावी लागेल. रिझर्व्ह बँकेने असेही म्हटले आहे की CI/CIC ला डेटा दुरुस्तीची विनंती नाकारण्याची कारणे देखील द्यावी लागतील.

एसएमएस पाठवून सूचना द्या
आरबीआयने सीआयसीला असेही सांगितले आहे की जर ग्राहकांच्या क्रेडिट माहितीचा अहवाल एखाद्या विशिष्ट वापरकर्त्याद्वारे ऍक्सेस केला गेला असेल, तर शक्य असेल तेथे एसएमएस/ईमेलद्वारे ग्राहकांना अलर्ट पाठवावा. आम्ही तुम्हाला सांगतो की, ग्राहकांची क्रेडिट माहिती वेळेवर अपडेट होत नसल्याच्या तक्रारी आरबीआयला मिळाल्या होत्या, त्या आधारावर हे निर्देश जारी करण्यात आले आहेत.

देशात किती CIC आहेत?
देशात रिझर्व्ह बँकेने अधिकृत केलेल्या चार क्रेडिट माहिती कंपन्या (CICs) आहेत – TransUnion CIBIL, CRIF High Mark, Equifax आणि Experian. यापैकी, CIBIL सर्व प्रकारच्या कर्जदारांना कव्हर करते, 60 कोटी लोक आणि 2,400 सभासदांच्या क्रेडिट माहितीमध्ये प्रवेश करणारी बाजारपेठेतील अग्रणी आहे. आम्ही तुम्हाला सांगूया की CI मध्ये RBI द्वारे विनियमित बँका आणि NBFC चा समावेश होतो, ते CIC ला कर्ज चुकवण्यासह ग्राहकांच्या क्रेडिट स्थितीबद्दल माहिती देतात.

क्रेडिट स्कोअर म्हणजे काय?
क्रेडिट स्कोअर हा ग्राहकाचा क्रेडिट इतिहास असतो. यावरून कर्ज परतफेडीच्या बाबतीत संबंधित व्यक्ती कशी आहे हे लक्षात येते. जेव्हा एखादा ग्राहक बँका इत्यादींकडून कर्ज घेतो, तेव्हा बँका त्याच्या परतफेडीची माहिती क्रेडिट माहिती कंपन्यांना पाठवतात ज्याच्या आधारे त्याचा क्रेडिट स्कोर तयार होतो. क्रेडिट स्कोअर जितका जास्त असेल तितकी परवडणाऱ्या दरात कर्ज मिळण्याची शक्यता जास्त असते. याशिवाय अनेक कंपन्या चांगले क्रेडिट स्कोअर असलेल्यांना अनेक फायदे देतात.

हेही वाचा :-

स्नायूंच्या वाढीसाठी, केवळ प्रथिनेच नव्हे तर या टिप्सचे अनुसरण करा