स्वच्छतेसाठी प्रसिद्ध असलेल्या इंदूरने आणखी एक उल्लेखनीय टप्पा गाठला आहे-हे आता भारताचे पहिले भिकारी मुक्त शहर आहे. जिल्हा दंडाधिकारी आशिष सिंग यांनी जाहीर केले की फेब्रुवारी २०२24 मध्ये ही मोहीम सुरू झाल्यापासून सुमारे b००० भिकारींचे पुनर्वसन करण्यात आले आहे. मुलांना शाळांमध्ये दाखल करण्यात आले आणि प्रौढांना प्रशिक्षण दिले गेले आणि त्यांना नोकरी दिली गेली.

नकारापेक्षा पुनर्वसन
दंडात्मक दृष्टिकोन विपरीत, इंदूरच्या मोहिमेवर लक्ष केंद्रित केले पुनर्वसन आणि समावेश? सुरुवातीच्या टप्प्यात, अधिका authorities ्यांनी जागरूकता कार्यक्रम चालवले आणि राजस्थानसारख्या जवळच्या राज्यांमधून स्थलांतरित झालेल्या व्यक्तींना ओळखले. अधिका्यांनी त्यांना त्यांची स्थिती गुन्हेगारी करण्याऐवजी रोजीरोटी शोधण्यास मदत केली. या मानव-प्रथम रणनीतीने केंद्रीय सामाजिक न्याय आणि सबलीकरण मंत्रालय आणि जागतिक बँकेकडून मान्यता मिळविली.

समुदायाच्या सहभागासह कठोर उपाय
उपक्रमाला पाठिंबा देण्यासाठी, भीक मागणे, भिकारींना पैसे देणे आणि रस्त्यावर भिकारींकडून खरेदी करणे या शहरात अधिकृतपणे बंदी घातली गेली आहे. आतापर्यंत तीन एफआयआर उल्लंघनांसाठी दाखल करण्यात आले आहेत. नागरिकांना शहराची स्थिती टिकवून ठेवण्यासाठी भाग घेण्यास प्रोत्साहित केले जाते, जे भिकारींबद्दल कारवाई करण्यायोग्य माहिती प्रदान करते अशा कोणालाही 1000 रुपयांचे बक्षीस दिले गेले आहे – अनेकांनी आधीच दावा केला आहे.

मुले आणि भविष्यातील पिढ्यांवर लक्ष केंद्रित करा
5,000,००० भिकारींपैकी अंदाजे 500 मुले होती. या तरुण व्यक्तींना शाळेची नोंदणी आणि समर्थन प्रणालींमध्ये प्रवेशाद्वारे नवीन सुरुवात देण्यात आली आहे. हा हस्तक्षेप केवळ त्यांचे वर्तमान सुधारत नाही तर त्यांचे भविष्य देखील सुरक्षित करते, गरीबी आणि रस्त्यावर अवलंबून राहण्याचे चक्र तोडते.

इतर शहरांसाठी एक मॉडेल
इंदूरचे यश हे केंद्रीय मंत्रालयाने पायलट प्रकल्पासाठी निवडलेल्या इतर नऊ शहरांचे मॉडेल म्हणून काम करते. अधिकारी यावर जोर देतात की ही मोहीम केवळ सार्वजनिक दृष्टिकोनातून भिकारी काढून टाकण्याविषयी नाही तर त्यांना सन्मान, हेतू आणि संधी देण्याविषयी आहे. महिला आणि बाल विकासासह एकाधिक विभागांचा सहभाग या कामगिरीमागील समन्वित प्रयत्नांना अधोरेखित करतो.

निष्कर्ष
भिकारी-मुक्त स्थितीसह, इंदोरने शहरी कारभारामध्ये उदाहरणादाखल नेतृत्व केले. शहराने हे सिद्ध केले आहे की करुणा, रचना आणि नागरी सहभागाद्वारे सामाजिक बदल शक्य आहे – भारतातील सर्वसमावेशक शहरी विकासासाठी बार सेट करणे.

प्रतिमा स्रोत