गेल्या काही वर्षांत, स्मार्टफोन वापरकर्त्यांनी मुलांच्या दरम्यान घातांकित वाढ पाहिली आहे. जवळजवळ दोन तृतीयांश मुले त्यांच्या फोनवर दररोज चार किंवा अधिक तास घालवतात. बर्‍याच मुले रात्री उशिरा त्यांचे फोन वापरतात, (डूम स्क्रोलिंग) आठवड्यातून किमान तीन वेळा मध्यरात्रीनंतर स्मार्टफोन वापरुन अर्ध्याहून अधिक मुले आणि किशोरवयीन मुलांसह. मुलांसाठी आणि किशोरवयीन मुलांसाठी सरासरी स्क्रीन वेळ शाळेच्या कामाच्या बाहेर दररोज 7 तासांपेक्षा जास्त आहे.
हा लवकर आणि जड वापर वाढत्या चिंता आणि इतर मानसिक आरोग्याच्या समस्यांशी जोडलेला आहे. भारतात, 14-18 वयोगटातील सुमारे 90% मुलांचा घरी स्मार्टफोन आहे. कमी उत्पन्न असणारी मुले स्क्रीनवर अधिक वेळ घालवतात, कधीकधी दररोज सुमारे 6 तास, कारण त्यांच्याकडे इतर कोणत्याही प्रकारचे मनोरंजन नसते.
येथे असे मार्ग आहेत की आपल्या मुलास त्यांचा स्मार्टफोन वापरुन चिंता वाटेलहरवण्याची भीती (एफओएमओ): सोशल मीडियावरील सतत बडबड मुलांना सतत एफओएमओच्या स्थितीत ठेवते. त्यांना प्रत्येक कार्यक्रमात किंवा पार्टीमध्ये रहायचे आहे.झोपेचा त्रास: फोनचा वापर संध्याकाळी (आणि फक्त रात्रीच नाही) मेलाटोनिनला दडपून झोपेत हस्तक्षेप करतो, जो आम्हाला विश्रांती घेण्यास मदत करतो. गरीब झोपेमुळे चिंताग्रस्त लक्षणे खराब होतात.सामाजिक अलगीकरण: आजकाल मुले त्यांच्या स्क्रीनसह त्यांच्या घरात मर्यादित आहेत. हे त्यांना दीर्घकालीन त्यांच्या मित्रांपासून दूर करते.व्यसन आणि पैसे काढणे: व्यसनासारखीच अवलंबित्वाची चिन्हे दर्शविणारी, बर्‍याच मुलांना अस्वस्थ किंवा चिडचिडे वाटते जेव्हा ते त्यांचे फोन वापरू शकत नाहीत.नकारात्मक सामाजिक तुलना: सोशल मीडिया बर्‍याचदा इतरांच्या जीवनातील आदर्श प्रतिमा दर्शवितो, ज्यामुळे आत्म-सन्मान कमी होऊ शकतो आणि चिंता वाढू शकते. त्यातील बहुतेक सत्य नाही, परंतु मुलांमध्ये दर्शनी भागाद्वारे भावनिक परिपक्वता नसते.
पालकांनी आणि शिक्षकांनी या चेतावणीची चिन्हे पाहिली पाहिजेत, चिडचिडेपणा, मूड स्विंग्स किंवा अचानक आंगाराच्या आक्रोशांनी सामाजिक क्रियाकलाप किंवा शालेय कामकाजाचे लक्ष केंद्रित करणे किंवा डोकेदुखी, डोळ्यांचा ताणणे किंवा मानेच्या पेनच्या समस्येसारख्या घटनेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपेच्या वेळी झोपायला लागला पाहिजे.
अभ्यासानुसार असे दिसून आले आहे की किशोरवयीन मुलांनी दररोज 5 किंवा अधिक तास घालविल्या आहेत केवळ एक तास उपकरणे वापरणा those ्यांच्या तुलनेत आत्महत्या जोखीम घटक दर्शविण्याची शक्यता 71% जास्त आहे.
अत्यधिक फोन वापरामुळे केवळ मानसिक आरोग्यावर परिणाम होत नाही; हे शैक्षणिक कामगिरी आणि सामाजिक कौशल्यांना देखील हानी पोहोचवते. जवळपास निम्म्या विद्यार्थ्यांनी वर्गात त्यांच्या फोनद्वारे विचलित केल्याचा अहवाल दिला जातो, बहुतेकदा त्यांचा वापर नॉन-शैक्षणिक क्रियाकलापांसाठी केला जातो. सामाजिकदृष्ट्या, फोनवर जास्त वेळ घालवणा children ्या मुलांमध्ये समोरासमोर संवाद कमी असतो. जवळजवळ एक तृतीयांश किशोरवयीन मुलांपेक्षा अधिक ऑनलाइन समाजीकरण करतात आणि बरेच लोक मित्रांसमवेत त्यांच्या फोनवर शांतपणे बसतात.
त्यांच्या मुलांच्या स्मार्टफोनचा वापर व्यवस्थापित करण्यात आणि चिंता जोखीम कमी करण्यात पालकांची महत्त्वपूर्ण भूमिका असते. येथे व्यावहारिक चरण आहेतः स्क्रीन वेळ मर्यादा सेट करा: दररोज 1-2 तासांपेक्षा जास्त मनोरंजन फोन वापरण्यास प्रोत्साहित करू नका आणि झोपेच्या वेळेच्या किमान 3-4 तास आधी फोन टाळा. पूर्णपणे आवश्यक असल्याशिवाय (जसे की ऑनलाइन अभ्यास इ.) वाढीव वेळेच्या मर्यादेवर परिणाम करू नकाऑफलाइन क्रियाकलापांना प्रोत्साहन द्या: आउटडोअर प्ले, क्रीडा, वाचन आणि स्क्रीनमध्ये नसलेल्या छंदांना प्रोत्साहित करा.फोन-मुक्त झोन तयार करा: जेवण किंवा कौटुंबिक वेळेत फोनला परवानगी नसलेली वेळ आणि ठिकाणे नियुक्त करा. त्यावेळी आपले फोन स्वतःच वापरू नका.मॉडेल निरोगी फोन वापर: मुले प्रौढांना पाहून शिकतात, म्हणून पालकांनी स्वत: चा फोन वापर मर्यादित केला पाहिजे.फोनच्या वापराबद्दल उघडपणे बोला: अतिवापराच्या परिणामाबद्दल चर्चा करा आणि जेव्हा फोनची वेळ समस्या उद्भवते तेव्हा मुलांना ओळखण्यास मदत करा.सामग्री आणि अॅप्सचे परीक्षण करा: मुले वय-योग्य अ‍ॅप्स वापरा आणि हानिकारक किंवा तणावग्रस्त सामग्री टाळा याची खात्री करा. आवश्यक असल्यास त्यांच्या फोनवरील काही साइट्स अवरोधित करा.चांगल्या झोपेच्या सवयींना प्रोत्साहित करा: झोपेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी रात्री बेडरूमच्या बाहेर फोन ठेवा.व्यावसायिक मदत घ्या: जर चिंता लक्षणे कायम राहिली किंवा खराब होत राहिली तर मानसिक आरोग्य व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या.
