नवी दिल्ली: आयुर्वेदात भिंगराज यांचे विशेष स्थान आहे. हे केस उजळवते आणि चमत्कार अधिक तीव्र करते तसेच बुद्धिमत्ता देखील करते. आयुर्वेदात याला 'केशाराज' म्हणून देखील ओळखले जाते. त्याची पाने, फुले, देठ आणि मुळे सर्व औषधी गुणधर्मांमध्ये समृद्ध आहेत.
भिंगराजचे वैज्ञानिक नाव 'एक्लिप्टा अल्बा' आहे. हे एस्टेरेसी कुटुंबातील आहे आणि इंग्रजीमध्ये फाल डेझी सारख्या नावांनी ओळखले जाते आणि सामान्य भाषेत सामान्य आहे. हे सहसा भारत, चीन, थायलंड आणि ब्राझीलसारख्या देशांमध्ये दलदलीच्या ठिकाणी आढळते. घरांच्या आसपासच्या मैदानात हे सहज वाढते.
आरोग्य तज्ञांचे म्हणणे आहे की ते सहजपणे सापडले असले तरीही, जेव्हा हे चांगले ओळखले जाते आणि ते कसे वापरावे हे माहित असते तेव्हाच या औषधी वनस्पतीचा वापर करा. हे आयुर्वेदिक स्टोअरमध्ये देखील आढळते.
भुतराज तेल केसांसाठी फायदेशीर मानले जाते. बालपणात, आजी आणि आजी केसांवर तेल लावण्यास सांगत असत. यामागील कारण देखील आहे. केसांना काळे, जाड आणि चमकदार तसेच मेंदूला तीक्ष्ण करण्यासाठी हे प्रभावी आहे.
चार्क संहेतामध्ये त्याचे वर्णन 'पित्त' आणि 'रक्तपात' आहे. हे यकृत कार्यक्षमतेला प्रोत्साहन देण्यात आणि रक्त साफ करण्यास देखील मदत करते, जे यकृताचे कार्य वाढविण्यास आणि रक्त शुद्ध करण्यास सक्षम मानले जाते. चारक संहिता यांच्या मते, अकाली पांढरे केस पित्त दोषांच्या असंतुलनांशी संबंधित आहेत. हे पित्त संतुलित करण्यास मदत करते, जे पांढर्‍या केसांची प्रक्रिया अकाली वेळेस धीमे करते.
त्याच वेळी, सुष्रुता समितामध्ये, केस आणि अकाली व्हाइटवॉशिंगची मुळे मजबूत करण्यासाठी भिंगराज तेलास 'अग्रगण्य औषध' म्हटले जाते. ग्रामीण भागात, वृद्ध लोक अजूनही पाने बारीक करतात आणि केसांवर ते लावतात, तर शहरी भागातील लोक दुकानात आपले तेल खरेदी करतात.
त्याचे तेल बनवण्याच्या पद्धतीचा उल्लेख मजकूरात आहे. त्याचे तेल देखील घरी सहजपणे तयार केले जाऊ शकते. फक्त यासाठी, आपण मोहरीच्या तेलात मोहरीच्या तेलात हे सर्व शिजवावे. जेव्हा घटक चांगले शिजवले जातात आणि त्यांचे अर्क तेलात काढले जातात, तेव्हा आपण तेल थंड करू शकता आणि ते बाटलीत साठवू शकता.
भिंगराज आणि तेलाचे घटक गरम आहेत आणि काही लोकांना त्यात समस्या असू शकतात. अशा परिस्थितीत आपण तेलात कापूर घालू शकता. हे तेलाची उष्णता संतुलित करण्यास मदत करते. आपण नारळ किंवा तीळ तेल देखील वापरू शकता, कारण त्यांचा प्रभाव मोहरीच्या तेलापेक्षा थोडा थंड आहे, विशेषत: जर आपली कवटी अत्यंत संवेदनशील असेल. तथापि, त्याचा वापर करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा एकदा सल्लामसलत करणे आवश्यक आहे.
