आजच्या काळात वाढत्या गाड्यांच्या संख्येमुळे वायू प्रदूषण (Air Pollution) ही एक गंभीर समस्या बनली आहे. अशा परिस्थितीत, आपली गाडी कमीत कमी प्रदूषण करेल याची काळजी घेणे हे प्रत्येक वाहन मालकाचे कर्तव्य आहे. अनेकदा गाडीत असे काही बिघाड होतात, ज्यामुळे प्रदूषण वाढू लागते. हे बिघाड कोणते आहेत आणि त्यांना कसे दुरुस्त करता येते, यावर ऑटो तज्ज्ञांनी महत्त्वाचे उपाय सांगितले आहेत.
इंजिनची ट्यूनिंग बिघडणे: जर गाडीच्या इंजिनची ट्यूनिंग बिघडली असेल, तर इंधनाचा प्रवाह आणि इंधनाचे इंजिनमध्ये जळण्याची प्रक्रिया (Combustion) गडबडते. यामुळे गाडी जास्त प्रदूषण निर्माण करू लागते.
इंजिन खराब होणे: जर इंजिन काही कारणास्तव खराब झाले असेल आणि ते पूर्ण क्षमतेने काम करत नसेल, तर इंधनाचा वापर पूर्णपणे होत नाही. यामुळे इंजिन जास्त तेल वापरू लागते. मायलेज तर कमी होतेच, पण प्रदूषणाची पातळीही वाढते.
भेसळयुक्त इंधन: अनेकदा पेट्रोल किंवा डिझेलमध्ये भेसळ असल्यामुळेही प्रदूषण वाढते. अशा इंधनामुळे इंजिनच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो आणि गाड्या जास्त धूर सोडतात.
सेन्सरमधील बिघाड: आजकालच्या आधुनिक गाड्यांमध्ये अनेक प्रकारचे सेन्सर लावलेले असतात. गाडी चालवताना कोणताही सेन्सर काम करणे थांबवल्यास किंवा योग्य प्रकारे काम न केल्यास, गाडीच्या कार्यक्षमतेवर (Efficiency) परिणाम होतो आणि प्रदूषण वाढते.
कॅटलिटिक कन्व्हर्टरमधील समस्या: आधुनिक गाड्यांमध्ये कॅटलिटिक कन्व्हर्टर बसवलेले असतात, ज्यात प्रदूषण रोखण्यासाठी सिलिकॉन रॉड्स असतात. हे खराब झाल्यास गाडीच्या प्रदूषणाची पातळी वाढते.
गाडी जास्त प्रदूषण करत असल्याची काही लक्षणे असतात. इंधनाचा वापर वाढणे हे याचे एक महत्त्वाचे लक्षण आहे. यामुळे तुमच्या खिश्यावर भार पडेल आणि गाडीचे मायलेज कमी होईल. जेव्हा गाडीत प्रदूषण वाढण्याची प्रक्रिया सुरू होते, तेव्हा गाडी चालवताना तुम्हाला ती ‘स्मूद’ चालत नसल्याचे जाणवेल. जास्त धूर निघाल्यास नायट्रोजन, कार्बन मोनोऑक्साइड आणि कार्बन डायऑक्साइडसारखे हानिकारक वायू वातावरणात जास्त प्रमाणात मिसळतात, ज्यामुळे पर्यावरणाचे मोठे नुकसान होते.
नियमितपणे आपल्या गाडीच्या प्रदूषणाची पातळी ‘पीयूसी’ सेंटरमध्ये (Pollution Under Control) तपासून घ्या.
गाडीच्या मायलेजवर नेहमी लक्ष ठेवा. जर ते अचानक कमी झाले, तर ताबडतोब तपासणी करा.
काही गडबड आढळल्यास, ती त्वरित दुरुस्त करून घ्या.
वर्कशॉपमधील मेकॅनिकला इंधनाचा वापर नियंत्रित करणारे उपाय करण्यास सांगा.
गाडीच्या इंजिनची ट्यूनिंग नियमितपणे ठीक करून घ्या.
फ्युएल टँक पूर्णपणे साफ करून पुन्हा इंधन भरा. यामुळे भेसळयुक्त इंधनाचा वापर टाळता येतो.
जर कॅटलिटिक कन्व्हर्टर खराब झाले असतील, तर त्यांना बदलून घ्या.
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, गाडीच्या इंजिनची वेळोवेळी ‘कॉम्प्यूटराइज्ड स्कॅनिंग’ (Computerized Scanning) करून घ्या, ज्यामुळे इंजिनमधील कोणताही सूक्ष्म बिघाड वेळेत शोधता येतो.
हे उपाय अवलंबल्यास तुम्ही तुमच्या गाडीचे प्रदूषण कमी करू शकता आणि पर्यावरणाचे रक्षण करण्यास मदत करू शकता.
