नवी दिल्ली: कर्करोग, हे नाव स्वतःच घाबरवण्यासाठी पुरेसे आहे. कर्करोग हे जगभरातील मृत्यूचे दुसरे प्रमुख कारण आहे. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या मते, आज दरवर्षी कर्करोगाची 10 दशलक्ष नवीन प्रकरणे नोंदविली जातात.

त्याच्या नवीन मूल्यांकनानुसार, भारतातील प्रत्येक 10 लोकांपैकी एक त्यांच्या जीवनात कर्करोगाचा विकास करू शकतो आणि 15 पैकी एक जण कर्करोगाने मरण पावला. डब्ल्यूएचओच्या मते, कर्करोगाशी संबंधित काही धक्कादायक आकडेही भारतात सापडले आहेत, जे खालीलप्रमाणे आहेत:-

दरवर्षी भारतात 16 दशलक्ष कर्करोगाच्या घटनांचा अहवाल दिला जातो.

भारतात, कर्करोगाचे 6 प्रकार अधिक सामान्य आहेत, ज्यात फुफ्फुसांचा कर्करोग, तोंडाचा कर्करोग, पोटाचा कर्करोग, स्तनाचा कर्करोग, ग्रीवाचा कर्करोग आणि कलरक्रिकल कर्करोग यांचा समावेश आहे.

कर्करोग म्हणजे काय?

शरीरात एक असामान्य आणि धोकादायक स्थिती, ज्यामध्ये पेशींची असामान्य वाढ होते, त्याला कर्करोग म्हणतात. आपल्या शरीरातील पेशींचे सतत विभागणी ही एक सामान्य प्रक्रिया आहे, ज्यावर शरीराने नियंत्रण पूर्ण केले आहे. परंतु जेव्हा शरीर एखाद्या विशिष्ट अवयवाच्या पेशींवर नियंत्रण गमावते, तेव्हा ते असामान्यपणे वाढू लागतात आणि ट्यूमरचे रूप धारण करतात, याला कर्करोग म्हणतात. बहुतेक कर्करोग ट्यूमरच्या रूपात आढळतात, परंतु रक्ताच्या कर्करोगाच्या बाबतीत, ट्यूमर नाही. हे देखील लक्षात ठेवा की प्रत्येक ट्यूमर कर्करोग नाही.

सोप्या शब्दांत, कर्करोग ही शरीरातील एक असामान्य स्थिती आहे, ज्यामध्ये पेशी असामान्यपणे वाढू लागतात आणि वाढीव चरबीचा एक ढेकूळ तयार होतो, ज्याला ट्यूमर म्हटले जाऊ शकते. हे शरीराच्या कोणत्याही भागात उद्भवू शकते. सामान्यत: कर्करोगात दोन प्रकारचे ट्यूमर असतात, प्रथम सौम्य ट्यूमर आणि दुसरा घातक ट्यूमर. घातक ट्यूमर शरीराच्या इतर भागात पसरतो तर सौम्य पसरत नाही.

कर्करोगाची लक्षणे काय आहेत?

सर्व कर्करोगाची लक्षणे त्यांच्या प्रकार आणि स्थानानुसार बदलतात. परंतु तेथे काही इतर लक्षणे पाहिली जाऊ शकतात, जसे की:-

• अचानक नुकसान किंवा शरीराचे वजन वाढणे
• अधिक थकलेले आणि कमकुवत वाटत आहे
• त्वचेत ढेकूळ
• त्वचेच्या रंगात बदल
• पाचक समस्या, बद्धकोष्ठता किंवा अतिसार
• आवाजात बदल
• संयुक्त आणि स्नायू वेदना
• जखमा बरे होण्यास जास्त वेळ लागतात
• भूक कमी होणे
• लिम्फ नोड्स मध्ये सूज

कर्करोगाची कारणे कोणती आहेत?

कर्करोगामागील कोणतेही ज्ञान नाही. परंतु कार्सिनोजेन नावाचे काही पदार्थ कर्करोगाच्या मुख्य कारणांपैकी एक आहेत आणि या तथ्यांमुळे कर्करोग होण्याची शक्यता वाढू शकते. कर्करोगाचे मुख्य जोखीम घटक खालीलप्रमाणे आहेत:-

तंबाखू खाणे किंवा तंबाखू किंवा सिगारेट, गुटखा किंवा च्युइंग गम इत्यादीच्या उत्पादनांचा सिगारेट-दीर्घ मुदतीचा वापर केल्यास फुफ्फुस किंवा तोंडाचा कर्करोग होऊ शकतो.

अल्कोहोल – बर्‍याच काळासाठी मद्यपान केल्याने यकृताच्या कर्करोगाला प्रोत्साहन मिळते. यामुळे शरीराच्या इतर अनेक भागात कर्करोगाचा धोका देखील वाढतो.

जीन्स – जीन्स देखील कर्करोगाचे एक प्रमुख कारण आहेत. जर कुटुंबातील एखाद्यास कर्करोगाचा इतिहास असेल तर हा रोग होण्याची शक्यता जास्त आहे.

व्हायरस – कर्करोगासाठी जबाबदार असलेल्या व्हायरसमध्ये हिपॅटायटीस बी आणि सी समाविष्ट आहे, जे यकृत कर्करोगाच्या 50 टक्के पर्यंत जबाबदार आहेत. तसेच, मानवी पेपिलोमा व्हायरस 99.9 टक्के प्रकरणांमध्ये गर्भाशय ग्रीवाच्या कर्करोगासाठी जबाबदार आहे.

आरोग्यदायी पदार्थ – आरोग्यदायी पदार्थ किंवा परिष्कृत पदार्थ, ज्यात फायबर सामग्री कमी आहे, कोलन कर्करोगाची शक्यता वाढवते.

वारंवार एक्स-किरणांमुळे रेडिएशनच्या एक्स-रे-एक्सपोजरमुळे कर्करोगाचा धोका देखील वाढतो.

कर्करोगात किती टप्पे आहेत?

कर्करोगाच्या बहुतेक प्रकरणांमुळे ट्यूमर होतो आणि तीव्रतेच्या आधारावर चार टप्प्यात विभागले जातात. जे खालीलप्रमाणे आहेत:-

स्टेज 0 – या टप्प्यात आपल्याला कर्करोग नाही. परंतु काही असामान्य पेशी शरीरात सादर केल्या जाऊ शकतात, ज्यामुळे कधीकधी कर्करोगाची शक्यता वाढू शकते.

स्टेज 1 – पहिल्या टप्प्यात, कर्करोगाचा ट्यूमर लहान आहे. यामध्ये, कर्करोगाच्या पेशी केवळ एका क्षेत्रात बीजाणू असतात.

स्टेज 2 आणि 3 – दुसर्‍या आणि तिसर्‍या टप्प्यात, आपल्या शरीरातील किनार्यावरील ट्यूमरचा आकार आणि कर्करोगाच्या पेशी जवळच्या अवयव आणि लिम्फ नोड्समध्ये पसरतात.

स्टेज 4 – चौथ्या टप्प्यात कर्करोग त्याच्या शेवटच्या टप्प्यात आहे. याला मेटास्टॅटिक कर्करोग देखील म्हणतात. हा टप्पा प्राणघातक सिद्ध होऊ शकतो. यामध्ये कर्करोगात इतर अवयवांमध्ये बीजाणू आहेत.

कर्करोगाचा उपचार काय आहे?

कर्करोगाचा प्रकार, स्टेज आणि स्थानावर उपचार केला जातो. आपल्या कर्करोगासाठी कोणते उपचार योग्य आहे हे डॉक्टर निर्णय घेतात. सामान्यत: कर्करोगाचा उपचार शस्त्रक्रिया, शस्त्रक्रिया, संप्रेरक थेरपी, इम्युनोथेरपी, केमोथेरपी आणि स्टेम सेल प्रत्यारोपणाद्वारे केला जातो. कर्करोगाचा उपचार पुढील प्रकारे केला जातो:-

शस्त्रक्रिया – कर्करोगाच्या उपचारात, पेशींचा असामान्यपणे वाढणारा भाग शस्त्रक्रियेद्वारे काढून टाकला जातो. हे बायोप्सी तंत्राद्वारे केले जाते, जेव्हा ट्यूमर सुलभ होऊ शकतो. जर कर्करोगाने इतर भागांमध्ये बीजाणू नसल्यास शस्त्रक्रिया हा एक उत्तम पर्याय आहे.

रेडिएशन थेरपी – ही एक शल्यक्रिया नसलेली प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये रेडिएशन थेरपीचा कर्करोगाच्या पेशींवर थेट परिणाम होतो. यामध्ये, गामा रेडिएशनच्या मदतीने असामान्यपणे वाढणार्‍या पेशी नष्ट होतात.

केमोथेरपी – कर्करोगाच्या उपचारांसाठी केमोथेरपी अनेक टप्प्यात केली जाते. यामध्ये, वाढत्या कर्करोगाच्या पेशी विशेष प्रकारच्या औषधांद्वारे नष्ट होतात.

इम्युनोथेरपी – हे एक उपचार आहे जे आपल्या शरीरात कर्करोगाच्या पेशींचे प्रमाण वाढवून कार्य करते.