हिंदू धर्मात देवी-देवतांची फुले वाहून पूजा करण्याची प्रथा आहे. पण असे एक फूल आहे जे वाढल्यानंतर देवासारखे पूजले जाते. ते पुष्प म्हणजे ब्रह्मकमळ. ब्रह्मकमलाकडे हिंदू धर्मात ते अतिशय पवित्र स्थान आहे. पौराणिक कथेनुसार, सृष्टीच्या निर्मितीदरम्यान भगवान विष्णूच्या नाभीतून उगवलेल्या कमळावर ब्रह्मदेव प्रकट झाले. हे कमळ म्हणजेच ब्रह्म कमळ मानले जाते. त्यामुळे हे फूल सृष्टीच्या प्रारंभाचे प्रतीक मानले जाते.
शिवपूजेत याला विशेष महत्त्व आहे आणि भगवान शिवाच्या तपश्चर्येतून उगवलेले एक पवित्र फूल मानले जाते. ब्रह्म कमळ रात्री उमलते, म्हणून त्याचे उमलणे शुभ आणि मनोकामना पूर्ण करणारे मानले जाते. असे मानले जाते की जेव्हा हे दुर्मिळ फूल घरात उमलते तेव्हा देवाची कृपा आणि सकारात्मक ऊर्जा वाढते. पण ब्रह्मकमळ ओळखणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे.
घरात कमळ वाढवल्यास किंवा पूजेसाठी कमळ अर्पण केल्यास मनोकामना पूर्ण होतात, असे म्हणतात. मात्र, आपल्या घरातील फूल कमळाचे फूल आहे की कमळाच्या फुलासारखे दिसणारे वेगळे फूल आहे हे कसे ओळखावे, याची माहिती ‘निसर्गमित्र फार्म’ या इन्स्टाग्राम अकाउंटवर देण्यात आली आहे. एका वेळी लांबलचक पाने आणि आठ ते दहा पांढरी फुले असतील तर ते ब्रह्ममाळ नाही. ब्रह्मकमलाबाबत शहरातील लोकांचा मोठा गैरसमज आहे. म्हणजेच आमच्याकडे असलेल्या झाडाला आठ ते दहा कमळ आहेत पण ते कमळ नसून मेक्सिकन कॅक्टस आहे.
याच्या पानांना मुळे फुटतात आणि पुन्हा जमिनीत रुजल्यानंतर नवीन वनस्पती उगवते. त्याची पांढरी फुले ब्रह्मासारखी दिसतात पण ती ब्रह्म नाही. शहरातील बाजारपेठांमध्ये या मेक्सिकन निवडुंगाचे फूल ब्रह्ममाळ म्हणून विकले जाते आणि दिशाभूल केली जाते. रात्री फुलणाऱ्या या वनस्पतीच्या विविध प्रजाती आहेत. पांढऱ्या आणि लाल फुलांनी कॅक्टि भारतात आढळतात. त्याचा जुळा भाऊ ड्रॅगन फ्रूट आहे.
हे हिमालयाच्या 10 हजार फुटांवर येते. हिमालयाच्या पर्वतीय प्रदेशात आवश्यक पोषक हवामान असल्याने, हे फूल हिमाचल प्रदेश किंवा उत्तराखंडच्या हवामानात सर्वात निरोगी वाढते. खरे ब्रह्ममाळ हे कोबीसारखे दिसणारे पांढरे फूल आहे. जेव्हा ब्रह्ममाळ फुलते तेव्हा ते खूप सुगंधी असते. या फुलातील बी काढून त्याचा प्रसाद केदारनाथला दिला जातो.
सामान्य कमळ सहसा उष्णकटिबंधीय हवामानात वाढत नाहीत, म्हणून तुमच्या घरातील पांढऱ्या फुलांची रोपटी कमळाची किंवा मेक्सिकन कॅक्टसची आहे का ते तपासा. खरं तर, मेक्सिकन कॅक्टसची पांढरी फुले देखील तुमची बाल्कनी सुंदर बनवतात, त्यामुळे कमळ नसले तरी बाल्कनीच्या सजावटीसाठी ते नक्कीच उपयुक्त ठरू शकते.
