बांगलादेश सध्या सुरू असलेल्या राजकीय अस्थिरतेमध्ये अल्पसंख्याकांच्या सुरक्षेचा प्रश्न पुन्हा एकदा ऐरणीवर आला आहे. ह्युमन राइट्स काँग्रेस फॉर बांगलादेश मायनॉरिटीज (एचआरसीबीएम) नुसार, गेल्या सहा महिन्यांत कथित ईशनिंदा संबंधित 71 प्रकरणांमध्ये हिंदूंना लक्ष्य करण्यात आले. या घटनांमध्ये जमावाचा हिंसाचार, घरे आणि दुकानांवर हल्ले आणि सामाजिक बहिष्कार यांसारख्या तक्रारींचा समावेश असल्याचे सांगितले जाते.
हे आकडे दावे म्हणून समोर आले असले तरी त्यांनी कायद्याचे राज्य, धार्मिक सहिष्णुता आणि अल्पसंख्याकांच्या हक्कांवर खोलवर चर्चा सुरू केली आहे. ईशनिंदेचे आरोप हिंसाचाराला कारणीभूत ठरत आहेत का, असा प्रश्न या अहवालात उपस्थित करण्यात आला आहे.
HRCBM अहवालानुसार, रंगपूर, चंदपूर, चट्टोग्राम, दिनाजपूर, लालमोनिरहाट, सुनमगंज, खुलना, कोमिल्ला, गाझीपूर, टांगेल आणि सिल्हेतसह 30 हून अधिक जिल्ह्यांमध्ये प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत. हे सूचित करते की हिंदूंवरील निंदा-संबंधित आरोपांमधील समानता बांगलादेशमध्ये पद्धतशीरपणे लक्ष्य करण्याकडे निर्देश करते. शेजारील देशातील अल्पसंख्याकांविरुद्ध सततच्या वैराबद्दल भारतात वाढत असलेल्या चिंतेच्या पार्श्वभूमीवर हा अहवाल आला आहे. येथे हे लक्षात घेतले पाहिजे की बांगलादेशात ईशनिंदा आरोपांमुळे अनेकदा पोलिस कारवाई, जमावाने हिंसाचार आणि सामूहिक शिक्षेला सामोरे जावे लागते.
19 जून 2025 रोजी, तमल बैद्य (22) यांना आगलझारा, बारिशाल येथे प्रेषित मुहम्मद यांच्याबद्दल अपमानास्पद टिप्पणी केल्याबद्दल अटक करण्यात आली. फक्त तीन दिवसांनंतर, शांतो सूत्रधर (24) यांना अशाच आरोपांनंतर चंदपूरमध्ये निषेध आणि अशांततेचा सामना करावा लागला.
सर्वात हिंसक घटनांपैकी एक 27 जुलै रोजी रंजन रॉय (17) याला बेटगरी युनियन, रंगपूर येथे अटक करण्यात आली होती. रंजन रॉय यांच्या अटकेनंतर 22 हिंदू घरांची तोडफोड करण्यात आली, हे आरोप अनेकदा व्यक्तीच्या पलीकडे जातात आणि संपूर्ण समुदायांना लक्ष्य करतात.
या 71 घटनांबाबत पोलिसांनी अटक करून गुन्हे दाखल केल्याचे अहवालात म्हटले आहे. उघडकीस आलेल्या प्रकरणांमध्ये जमावाकडून पिडीतांना बेदम मारहाण करणे, हिंदूंच्या घरांची तोडफोड, शैक्षणिक संस्थांमधून निलंबन आणि हद्दपार करणे आणि जून 2025 ते डिसेंबर 2025 दरम्यान जमावाने केलेल्या हल्ल्यांनंतर झालेल्या मृत्यूंचा समावेश आहे. नामित आरोपींपैकी 90% पेक्षा जास्त हिंदू आहेत, ज्यात 15 ते 17 वर्षे वयोगटातील अल्पवयीन मुलांचा समावेश आहे.
HRCBM म्हणते की अनेक प्रकरणे कथित फेसबुक पोस्टशी जोडलेली आहेत, जी अनेकदा विवादित, बनावट किंवा हॅक केलेल्या खात्यांशी जोडलेली असतात. इतर घटना फॉरेन्सिक तपासाशिवाय केलेल्या शाब्दिक आरोपांवर आधारित आहेत. अनेक प्रकरणांमध्ये कोणत्याही औपचारिक तपासापूर्वीच जमावाच्या दबावाखाली अटक करण्यात आली.
सायबर सुरक्षा कायद्यांतर्गत मोठ्या प्रमाणात तक्रारी दाखल झाल्या आहेत. विशेषतः विद्यार्थ्यांच्या विरोधात. प्रणय कुंडू (PUST), बिकोर्नो दास दिव्या, टोनॉय रॉय (खुलना विद्यापीठ) आणि अपूर्वो पाल (उत्तर दक्षिण विद्यापीठ) या विद्यार्थ्यांना इस्लामचा अपमान केल्याच्या आरोपानंतर निलंबन, हकालपट्टी किंवा पोलिस कोठडीचा सामना करावा लागल्याने विद्यापीठे आणि महाविद्यालये हिंसाचाराचे केंद्र बनले आहेत. या अहवालात असेही नमूद करण्यात आले आहे की, पोलिसांच्या अटकेनंतर हिंसाचार काहीवेळा सुरूच राहतो, ज्यामुळे राज्याच्या सुरक्षेच्या अपयशाबद्दल चिंता निर्माण होते.
अहवालात अनेक जीवघेण्या घटनांचा उल्लेख आहे. 18 डिसेंबर 2025 रोजी दिपू चंद्र दास (30) यांना भालुका, मैमनसिंग येथे जमावाने बेदम मारहाण करून त्यांचा मृतदेह जाळण्यात आला.
तत्पूर्वी, 4 सप्टेंबर 2024 रोजी, उत्सव मंडळावर (15) सोनाडांगा, खुल्ना येथे, कथितपणे पोलिस, अन्सार आणि RAB कर्मचाऱ्यांच्या उपस्थितीत क्रूरपणे हल्ला करण्यात आला आणि कायद्याच्या अंमलबजावणीच्या उत्तरदायित्वावर गंभीर प्रश्न उपस्थित केला.
HRCBM अहवालात, मानवाधिकार निरीक्षकांनी जोर दिला की सोशल मीडियावरील आरोप, जलद अटक, जमाव जमवणे आणि हिंदू क्षेत्रांना लक्ष्य करणे यावरून असे दिसून येते की ईशनिंदा आरोपांचा वापर छळ, धमकी आणि सामाजिक बहिष्कारासाठी ट्रिगर म्हणून केला जात आहे.
अहवालात चेतावणी देण्यात आली आहे की जबाबदारी आणि संरक्षणाशिवाय असे आरोप बांगलादेशातील अल्पसंख्याक समुदायांना धोक्यात आणत राहतील. अल्पसंख्याकांवरील हिंसाचारावर भारताने चिंता व्यक्त केली आहे.
परराष्ट्र मंत्रालयाने (MEA) शुक्रवारी सांगितले की, बांगलादेशमध्ये अलीकडेच झालेल्या दोन हिंदू पुरुषांच्या लिंचिंगमुळे ते खूप व्यथित आहेत. MEA चे प्रवक्ते रणधीर जैस्वाल म्हणाले, “बांगलादेशातील अल्पसंख्याकांविरुद्धचा सततचा शत्रुत्व हा अत्यंत चिंतेचा विषय आहे. बांगलादेशात नुकत्याच झालेल्या एका हिंदू तरुणाच्या हत्येचा आम्ही निषेध करतो आणि या गुन्ह्यातील दोषींना न्याय मिळेल अशी आशा आहे.”
वास्तविक, बांगलादेशमध्ये हिंदू पुरुषांच्या लिंचिंगच्या दोन वेगवेगळ्या घटनांनंतर हे अहवाल आले आहेत. दिपू चंद्र दासच्या लिंचिंगच्या काही दिवसांनंतर, बुधवारी रात्री उशिरा राजबारी जिल्ह्यात आणखी एका हिंदू व्यक्तीला जमावाने बेदम मारहाण केली. पोलिसांनी पीडितेची ओळख 30 वर्षीय अमृत मंडल, ज्याला सम्राट म्हणून ओळखले जाते. स्थानिक अधिकाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, हिंसाचार खंडणीशी संबंधित क्रियाकलापांमुळे झाला होता.
परराष्ट्र मंत्रालयाने म्हटले आहे की, मोहम्मद युनूस यांच्या नेतृत्वाखालील बांगलादेशच्या अंतरिम सरकारच्या कार्यकाळात अल्पसंख्याकांविरुद्ध हिंसाचाराच्या सुमारे 2,900 घटना घडल्या आहेत.
