नवी दिल्ली. भारतीय रेल्वेने वंदे भारत आणि अमृत भारत या गाड्या चालवल्या. यानंतर आणखी एक विशेष ट्रेन धावणार आहे. त्याची खासियत अशी आहे की ही ट्रेन वीज किंवा डिझेलवर नाही तर पाण्यावर धावणार आहे. पहिल्या ट्रेनचा मार्गही पायलट प्रोजेक्ट म्हणून ठरवण्यात आला. रेल्वे मंत्रालयाने सांगितले की प्रोटोटाइप ट्रेन डिसेंबर 2024 मध्ये धावण्यासाठी तयार आहे.

वाचा :- ट्रेन तिकीट बुकिंग नियमः रेल्वेने बदलले रेल्वे तिकीट बुकिंगचे नियम; आता तुम्ही इतके दिवस आधीच आरक्षण करू शकाल

भारतीय रेल्वे देशात हायड्रोजन ट्रेन चालवणार आहे. ही ट्रेन हरियाणातील जिंद ते पानिपत दरम्यान ९० किमी धावते. धावतील. एका सायकलसाठी इंजिनमध्ये 360 किलो हायड्रोजन भरले जाईल. हायड्रोजन प्लांटच्या उभारणीचे कामही वेगाने सुरू आहे.

दिलीप कुमार, कार्यकारी संचालक, माहिती आणि प्रचार, रेल्वे मंत्रालय, म्हणाले की भारतीय रेल्वे 2030 पर्यंत शून्य कार्बनच्या दिशेने काम करत आहे. हायड्रोजनचा वापर इंधन म्हणून केला जाईल.

चाचणी यशस्वी झाली

प्रकल्प हायड्रोजन इंधन सेल आणि पायाभूत सुविधांचे काम पथदर्शी प्रकल्प म्हणून केले जात आहे. त्याची चाचणी यशस्वी झाली आहे. सेल आणि हायड्रोजन प्लांटच्या डिझाइनला मान्यता देण्यात आली आहे. हायड्रोजन सुरक्षेबाबत जागतिक संस्थांनी मान्यता दिली आहे. भारतीय रेल्वेने हायड्रोजन इंधनासाठी विद्यमान डिझेल इलेक्ट्रिक मल्टीपल युनिट्स (DEMU) च्या रेट्रो फिटमेंटचे काम दिले आहे. आयसीएफ चेन्नई येथे प्रोटोटाइप ट्रेन बनवण्याची योजना आहे.

35 हायड्रोजन ट्रेन चालवण्याची योजना

दिलीप कुमार म्हणाले की भारतीय रेल्वेने हायड्रोजन हेरिटेज अंतर्गत 35 हायड्रोजन ट्रेनची योजना आखली आहे, ज्यामध्ये प्रत्येक ट्रेनची किंमत अंदाजे 80 कोटी रुपये आहे आणि वारसा आणि डोंगरी मार्गांसाठी जमीन पायाभूत सुविधांचा अंदाज आहे.

रेल्वे जंक्शनवर जीआरपी पोलिस ठाण्याजवळ प्लांट बांधण्याचे काम सुरू झाले आहे. यामध्ये संपूर्ण कॅम्पससह इमारतींच्या छतावरील पाणी गोळा करण्यासाठी डिझाईन तयार करण्यात आले असून, या पाण्यातून हायड्रोन तयार करण्यात येणार असून त्यातून ट्रेन चालवली जाणार आहे. यासाठी काम सुरू आहे. प्लांटमध्ये तीन हजार किलो वजनाची हायड्रोजन साठवण टाकी बांधण्यात येणार असून पहिल्या टप्प्यात फक्त दोनच गाड्या धावू शकतील. अतिरिक्त हायड्रोजन टँकरच्या साहाय्याने इतर ठिकाणी नेले जाऊ शकते. रेल्वे जंक्शनवर हायड्रोजन गॅस प्लांटचे बांधकाम 2022 मध्ये 118 कोटी रुपये खर्चून सुरू झाले. हा गॅस प्लांट दोन हजार मीटर परिसरात उभारला जात आहे.

इंजिन वाफ सोडेल

हायड्रोजन वायूवर चालणारी इंजिने धुराऐवजी वाफ आणि पाणी उत्सर्जित करतील. पारंपारिक डिझेल इंजिनपेक्षा ट्रेन 60 टक्के कमी आवाज करेल. त्याचा वेग आणि प्रवासी वाहून नेण्याची क्षमता देखील डिझेल ट्रेनच्या बरोबरीची असेल.