अमेरिकेत डोनाल्ड ट्रम्प यांनी राष्ट्राध्यक्षपदाची निवडणूक जिंकल्यापासून रुपयाची सातत्याने घसरण सुरू आहे. मात्र त्यांचा कार्यकाळ अद्याप सुरू झालेला नाही. 20 जानेवारीला शपथ घेतल्यानंतर ट्रम्प 2.0 सुरू होईल. SBI ने आपल्या अहवालात ट्रम्पच्या काळात डॉलरच्या तुलनेत रुपया 8 ते 10 टक्क्यांनी घसरण्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे. त्यामुळे मोठा आवाज होत आहे. पण विशेष बाब म्हणजे तीन राष्ट्राध्यक्षांच्या कालखंडावर नजर टाकली तर ट्रम्प 1.0 च्या काळातही डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची फारशी घसरण झालेली नाही.
यावेळीही ही घसरण केवळ एकाच आकड्यांमध्ये वर्तवली जात आहे. शेवटी, अमेरिकेतील राष्ट्राध्यक्ष कोण होते ज्यांच्या कार्यकाळात भारतीय रुपयाचे सर्वाधिक नुकसान झाले? अमेरिकेच्या शेवटच्या 3 राष्ट्राध्यक्षांचा कार्यकाळ बघूया आणि कोणाच्या कार्यकाळात डॉलरच्या तुलनेत रुपया घसरला हे आकडेवारीवरून समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया.
20 जानेवारी रोजी डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या शपथविधीसोबत जो बिडेन यांचा कार्यकाळ संपणार आहे. जो बिडेन यांच्या कार्यकाळात ते भारतासाठी खूप चांगले होते. भरपूर गुंतवणूकही आली. मात्र डॉलर आणि रुपया यांच्यातील तणाव कायम होता. exchanges.org.uk च्या ऐतिहासिक डेटानुसार, जेव्हा जो बिडेन सत्तेवर येणार होते, म्हणजेच 15 जानेवारी 2020 रोजी डॉलरच्या तुलनेत रुपया 70.72 वर होता. तर 15 जानेवारी 2025 रोजी डॉलरच्या तुलनेत रुपया 86.55 रुपयांवर व्यवहार करत आहे.
अशा परिस्थितीत, आपण समजू शकता की जो बिडेन यांच्या कार्यकाळात रुपया 23.38 टक्क्यांनी घसरला आहे. तर संपूर्ण चार वर्षांमध्ये डॉलरच्या तुलनेत रुपया 79.3 च्या सरासरी पातळीवर दिसून आला. याचा अर्थ त्यांच्या कार्यकाळात सरासरी 14.5 टक्के घट झाली आहे. जी काही छोटीशी घसरण नाही.
डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या विजयानंतर रुपयाची घसरण सुरू झाली असली तरी डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या शपथविधीनंतर येत्या काही दिवसांत रुपयाची मोठी घसरण होईल, असा अंदाज वर्तवला जात आहे. पण डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या पहिल्या कार्यकाळात जो बिडेनच्या तुलनेत डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची घसरण कमी झाली. SBI च्या अहवालानुसार, 2016 मध्ये जेव्हा ट्रम्प यांनी सत्ता हाती घेतली तेव्हा डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची पातळी 67-67 च्या पातळीवर होती.
विशेष बाब म्हणजे त्यांच्या संपूर्ण कार्यकाळात डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची सरासरी पातळी ६९.२ वर दिसली. याचा अर्थ गेल्या चार वर्षांत रुपया ११.३ टक्क्यांनी वधारला आहे. त्यावेळी ट्रम्प यांच्याकडून अनेक प्रकारची कारवाई करण्यात आली होती. चीनबरोबर व्यापारी युद्ध झाले. ट्रम्प पूर्ण जोमात होते आणि जोरात अमेरिकन फर्स्टचा नारा देत होते. त्यानंतरही रुपयाचे जेवढे नुकसान झाले तेवढे बिडेन यांच्या कार्यकाळात झाले नाही.
अमेरिकन अध्यक्षीय इतिहासातील सर्वोत्तम अमेरिकन अध्यक्षांपैकी एक, बराक ओबामा केवळ अमेरिकेत लोकप्रिय नव्हते. उलट त्यांची लोकप्रियता भारतात आणि जगातील अनेक देशांमध्ये होती. ओबामा यांच्या दोन्ही कार्यकाळात भारताचे आणि भारताचे संबंध अतिशय दृढ राहिले. त्या काळात अमेरिकेचा जीडीपीही खूप मजबूत दिसत होता. त्यामुळे त्या काळात डॉलरची मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढली आणि जगातील इतर चलनांच्या तुलनेत डॉलरला खूप बळ मिळाले.
एसबीआयच्या अहवालानुसार, 2012 मध्ये जेव्हा ओबामा पुन्हा सत्तेवर आले तेव्हा डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची सरासरी पातळी 62.2 होती. विशेष म्हणजे या चार वर्षांत भारतीय रुपयात २८.७ टक्के घसरण झाली आहे. याचा अर्थ 2012 ते 2024 या 12 वर्षांमध्ये ओबामा यांच्या कार्यकाळात तीन राष्ट्राध्यक्षांच्या कार्यकाळात रुपयाची सर्वात मोठी घसरण झाली.
डोनाल्ड ट्रम्प 20 जानेवारी 2025 रोजी पुन्हा एकदा सत्तेवर येणार आहेत. पुन्हा एकदा रुपयाची मोठी घसरण होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. त्यालाही कारण आहे. ट्रम्प यांचा कार्यकाळ त्यांच्या पहिल्या कार्यकाळापेक्षा थोडा वेगळा असेल, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. यावेळी तो आपली वेगळी आक्रमकता जगाला दाखवणार आहे. त्यांना गेल्या वेळेपेक्षा जास्त बहुमत आहे. अशा स्थितीत त्यांच्या सत्तेला पुढील ४ वर्षे कोणताही धोका राहणार नाही.
याशिवाय त्यांनी भारताविरुद्ध शुल्क वाढवण्याची घोषणा आधीच केली आहे. अशा स्थितीत डॉलरच्या तुलनेत रुपयामध्ये मोठी घसरण होईल. याउलट, या कार्यकाळात डॉलरच्या तुलनेत रुपया 8 ते 10 टक्क्यांनी घसरण्याचा अंदाज एसबीआयच्या अहवालात व्यक्त करण्यात आला आहे. जे त्यांच्या पहिल्या कार्यकाळातील सरासरीपेक्षा कमी आहे. याचा अर्थ डॉलरच्या तुलनेत रुपया 87 ते 92 च्या दरम्यान राहू शकतो.
बुधवारी सुरुवातीच्या व्यवहारात रुपया दोन पैशांनी घसरून 86.55 प्रति डॉलरवर आला. कच्च्या तेलाच्या चढ्या किमती आणि परकीय भांडवलाची मोठी माघार यामुळे देशांतर्गत शेअर बाजारातील सकारात्मक भावना नष्ट झाल्या, त्याचा परिणाम देशांतर्गत चलनावर झाला. तथापि, कमकुवत झालेल्या अमेरिकन चलनाने स्थानिक चलनाला खालच्या स्तरावर आधार दिला, असे फॉरेक्स व्यापाऱ्यांनी सांगितले. आंतरबँक परकीय चलन विनिमय बाजारात, रुपया प्रति डॉलर 86.50 वर उघडला आणि सुरुवातीच्या व्यवहारानंतर डॉलरच्या तुलनेत 86.45 वर पोहोचला.
तथापि, स्थानिक चलनाने लवकरच आपला नफा गमावला आणि डॉलरच्या तुलनेत 86.55 वर व्यापार केला, जो मागील बंदच्या तुलनेत दोन पैशांनी घसरला. मंगळवारी अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत रुपया ८६.५३ वर बंद झाला होता. दरम्यान, सहा प्रमुख चलनांच्या तुलनेत अमेरिकन डॉलरची स्थिती मोजणारा डॉलर निर्देशांक 0.03 टक्क्यांनी घसरून 109.07 वर राहिला.
