लोह हा शरीरासाठी अत्यावश्यक पोषकतत्व आहे, जो हिमोग्लोबिन तयार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. हिमोग्लोबिनमुळे रक्तामध्ये ऑक्सिजन वाहून नेला जातो. मात्र, महिलांमध्ये लोहाची कमतरता अधिक प्रमाणात आढळते. अशा स्थितीत शरीराला गंभीर समस्यांचा सामना करावा लागू शकतो. योग्य काळजी न घेतल्यास ही कमतरता दीर्घकालीन आरोग्याच्या समस्यांमध्ये परिवर्तित होऊ शकते. चला, महिलांमधील लोहाच्या कमतरतेची लक्षणे, कारणे आणि त्यावर उपाय जाणून घेऊया.

istockphoto

1. थकवा आणि अशक्तपणा: शरीराला पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नसल्यामुळे वारंवार थकवा जाणवतो.

2. पिवळसर त्वचा किंवा रक्तहिनता: रक्ताची कमतरता असल्यामुळे त्वचा पिवळसर किंवा निस्तेज दिसते.

3. डोकेदुखी आणि चक्कर येणे: लोहाची कमतरता असल्यास मेंदूपर्यंत ऑक्सिजन पोहोचण्यात अडचण येते, ज्यामुळे डोकेदुखी आणि चक्कर येतात.

4. हृदयाचे ठोके वाढणे: हृदयाला अधिक मेहनत घ्यावी लागते, ज्यामुळे ठोके वेगाने वाढतात.

5. श्वास घेण्यास त्रास: हलकासा व्यायाम किंवा चढाई करताना दम लागतो.

6. नखे नाजूक होणे: नखे पातळ होतात किंवा तुटतात.

7. भूक कमी होणे: शरीरातील पोषणतत्त्वांची कमतरता असल्यामुळे भूक मंदावते.

8. कोरडी आणि निस्तेज त्वचा: लोहाची कमतरता असल्याने त्वचेला आवश्यक पोषण मिळत नाही.

9. थंड हात आणि पाय: शरीराचे रक्ताभिसरण व्यवस्थित न झाल्यामुळे हात-पाय नेहमी थंड राहतात.

10. केस गळणे: लोहाच्या अभावामुळे केस कमजोर होऊन गळू लागतात.

हेही वाचा :'या' मसाल्यांनी नैसर्गिकरित्या रक्तातील साखरेची पातळी होईल कमी

महिलांमध्ये लोहाच्या कमतरतेची कारणे

- मासिक पाळीमुळे जास्त रक्तस्राव होणे.

- गरोदरपणात वाढलेली पोषणतत्त्वांची गरज.

- आहारामध्ये लोहयुक्त अन्नाचा अभाव.

- शाकाहारी किंवा कमी पोषणमूल्य असलेला आहार.

- काही वैद्यकीय स्थिती जसे की आतड्यांचे विकार, ज्यामुळे लोहाचे योग्य प्रमाणात शोषण होत नाही.

लोहाच्या कमतरतेचे परिणाम

जर लोहाची कमतरता वेळेत ओळखली गेली नाही, तर ती गरोदर महिलांसाठी गरोदरपणातील गुंतागुंत, नवजात बाळाच्या कमी वजनाचे जन्म, इम्यून सिस्टम कमकुवत होणे आणि सतत आजारी पडणे यांसारख्या गंभीर परिणामांना आमंत्रण देते.

लोहाची कमतरता टाळण्यासाठी उपाय

1. आहारामध्ये लोहयुक्त पदार्थांचा समावेश:

- हरित पालेभाज्या (पालक, मेथी).

- कडधान्ये आणि सोयाबीन.

- ड्रायफ्रूट्स (खजूर, मनुका).

- बाजरी, ज्वारी यांसारखे धान्य.

2. व्हिटॅमिन C युक्त अन्नाचे सेवन: व्हिटॅमिन C लोह शोषण्यास मदत करते. संत्री, लिंबू, आवळा यांचा आहारात समावेश करा.

3. लोहाचे सप्लिमेंट्स: डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार लोहाची गोळी किंवा सिरप घ्या.

4. संतुलित आहार: नियमित आणि पोषणमूल्य असलेला आहार घेण्याची सवय लावा.

5. रक्त तपासणी: लोहाच्या पातळीचे निरीक्षण करण्यासाठी वारंवार रक्ततपासणी करा.

हेही वाचा :Yoga Asanas : 'वज्रासन' सर्वोत्तम आसन का आहे? जाणून घ्या याची कारणे

महिलांनी आरोग्याबाबत सतर्क राहणे खूप महत्त्वाचे आहे. लोहाच्या कमतरतेकडे दुर्लक्ष केल्यास ते गंभीर आरोग्य समस्यांना कारणीभूत ठरू शकते. म्हणून, वेळीच उपाययोजना करून आरोग्यदायी जीवनशैली अवलंबणे गरजेचे आहे.