झोपताना तुम्ही का धक्का बसला? त्यामागील मेंदूचा खेळ जाणून घ्या
Marathi April 09, 2025 04:25 AM

बर्‍याच वेळा जेव्हा आपण सोन्याचे असतो किंवा झोपेच्या पहिल्या टप्प्यात असतो तेव्हा अचानक असे वाटते की आपण पडत आहोत किंवा एखाद्याने आपल्याला ढकलले आहे. यावेळी संपूर्ण शरीर एका स्ट्रोक आणि झोपेच्या ब्रेकसह हादरले जाते. वैद्यकीय भाषेचा हा विचित्र अनुभव हायपिनिक धक्का या झोपेची सुरूवात असे म्हटले जाते. ही एक सामान्य शारीरिक प्रक्रिया आहे, परंतु त्यामागील कारण आणि मेंदूची भूमिका अगदी मनोरंजक आहे.

हायपिनिक धक्का म्हणजे काय?

झोपेच्या सुरूवातीस हायपिनिक धक्का स्नायूंमध्ये अचानक झोपतो. जेव्हा एखादी व्यक्ती खोल झोपेत जाण्याचा प्रयत्न करीत असते तेव्हा हे सहसा घडते. हा धक्का काही सेकंदांचा आहे आणि त्यासह बर्‍याचदा पडणे किंवा आश्चर्यकारक असे स्वप्न येते.

हे धक्के का आहेत?

शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की यामागील अनेक शक्यता:

  1. मज्जासंस्थेचा अज्ञात प्रतिसाद -जेव्हा मेंदू शरीराला आराम करण्यास सुरवात करतो, कधीकधी शरीरात पडत असल्याचा गैरसमज होतो. त्यानंतर मेंदू आपण उठतो त्या प्रतिक्षेपच्या रूपात एक धक्का देतो.
  2. तणाव आणि थकवा – जर अधिक मानसिक ताण, चिंता किंवा शारीरिक थकवा असेल तर हायपिनिक धक्का बसण्याची शक्यता वाढते.
  3. कॅफिन किंवा निकोटीन – चहा, कॉफी किंवा धूम्रपान यांचे अत्यधिक सेवन केल्यामुळे मेंदूच्या विश्रांतीच्या पॅटर्नवर परिणाम होतो ज्यामुळे असे धक्का बसू शकतो.
  4. झोपेची अनियमितता – झोपेच्या वेळेचे टेबल अशक्त आहे किंवा सतत झोप येत नाही, जरी ही समस्या पाहिली गेली तरीही.

हे धक्के धोकादायक आहेत का?

बहुतेक प्रकरणांमध्ये हायपेन्ट्रिक धक्का सामान्य आणि निरुपद्रवी असतो. परंतु जर ते बर्‍याच वेळा घडू लागले तर वारंवार झोपा तोडा किंवा इतर लक्षणे देखील पहा (जसे की हात व पायांचे वेगवान कंप, अस्वस्थता किंवा वेगवान हृदय गती), तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. हे झोपेच्या रोगाचे लक्षण देखील असू शकते जसे की अस्वस्थ लेग सिंड्रोम किंवा स्लीप डिसऑर्डर.

बचाव कसे करावे?

  • झोपेच्या वेळेच्या 1-2 तास आधी स्क्रीनचा वेळ कमी करा
  • झोपेच्या आधी कॅफिन आणि भारी अन्न टाळा
  • योग आणि ध्यान स्वीकारा
  • दररोज एकाच वेळी झोपेची आणि जागे होण्याची सवय लावून घ्या
  • तणाव व्यवस्थापनाकडे लक्ष द्या

अचानक झोपेत धक्का बसणे हा एक सामान्य अनुभव आहे जो बहुतेक लोक आयुष्यात कधीतरी असतो. जरी हे भीतीदायक असू शकते, परंतु ही सहसा गंभीर समस्या नसते. जर हे बर्‍याचदा घडत असेल किंवा आपल्या झोपेमुळे कठोरपणे व्यत्यय आला असेल तर एखाद्या तज्ञाचा सल्ला घ्या.

© Copyright @2025 LIDEA. All Rights Reserved.