आपल्या शरीरास निरोगी आणि सक्रिय राहण्यासाठी विविध पोषक घटकांची आवश्यकता असते. जर या पोषक घटकांची कमतरता असेल तर ते शरीराच्या सामान्य कार्यांवर परिणाम करू शकते आणि आरोग्याच्या विविध समस्या उद्भवू शकते. योग्य पोषण मिळविण्यासाठी, शरीरासाठी कोणते पोषक आवश्यक आहेत आणि त्यांच्या कमतरतेमुळे कोणत्या समस्या उद्भवू शकतात हे समजून घेणे आवश्यक आहे.

या लेखात, आम्ही टाळल्या पाहिजेत अशा महत्त्वाच्या पोषक तत्वांवर चर्चा करू आणि शरीरासाठी ते का आवश्यक आहेत हे त्यांना कळेल.

1. प्रथिने

कमतरतेचा प्रभाव:
शरीर तयार करणे आणि दुरुस्तीसाठी प्रथिने अत्यंत महत्वाचे आहे. प्रथिनेची कमतरता स्नायूंच्या कमकुवतपणा, विकासाचा अडथळा आणि रोगप्रतिकारक शक्तीची कमकुवतपणा उद्भवू शकते. याव्यतिरिक्त, त्वचा आणि केसांच्या आरोग्यावर देखील परिणाम होऊ शकतो.

महत्त्व:
प्रथिने शरीरातील सर्व पेशी आणि ऊतक तयार करण्यात मदत करते. हे शरीरास उर्जा देखील प्रदान करते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत ठेवते.

आहारातील स्रोत:
मांस, अंडी, दूध, मसूर, सोया, शेंगदाणे आणि बियाणे.

2. लोह (लोह)

कमतरतेचा प्रभाव:
लोहाच्या कमतरतेमुळे अशक्तपणाची समस्या उद्भवू शकते, ज्यामुळे शरीरात ऑक्सिजनची कमतरता होते. लक्षणांमध्ये थकवा, अशक्तपणा, पिवळी त्वचा आणि श्वासोच्छवासाचा समावेश आहे.

महत्त्व:
लोह रक्तामध्ये हिमोग्लोबिन तयार करते, जे शरीरात ऑक्सिजन वितरीत करण्यासाठी कार्य करते. याचा अभाव शरीरातील उर्जेची पातळी कमी करू शकतो आणि शारीरिक कार्ये कमी करू शकतो.

आहारातील स्रोत:
पालक, लाल मांस, कोंबडी, मसूर आणि शेंगा.

3. कॅल्शियम

कमतरतेचा प्रभाव:
कॅल्शियमची कमतरता हाडे कमकुवत आणि पातळ बनवू शकते, ज्यामुळे ऑस्टिओपोरोसिससारखे रोग होते. हे स्नायूंच्या आकुंचन आणि शिरा फंक्शनवर देखील परिणाम करू शकते.

महत्त्व:
हाडे आणि दात मजबूत करण्यासाठी कॅल्शियम आवश्यक आहे. हे हाडे तयार करण्यात मदत करते आणि शरीरात रक्त साठवण योग्य प्रकारे राखते.

आहारातील स्रोत:
दूध, दही, चीज, हिरव्या पालेभाज्या आणि तीळ.

4. व्हिटॅमिन डी

कमतरतेचा प्रभाव:
व्हिटॅमिन डीची कमतरता हाडे कमकुवत होऊ शकते आणि हाडांशी संबंधित रोग, जसे की रिकेट्स आणि ऑस्टिओपोरोसिस होऊ शकते. हे रोगप्रतिकारक शक्तीवर देखील परिणाम करू शकते.

महत्त्व:
व्हिटॅमिन डी शरीरास कॅल्शियम शोषण्यास मदत करते, जे हाडे मजबूत ठेवते. याव्यतिरिक्त, हे शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती निरोगी ठेवते.

आहारातील स्रोत:
सूर्यप्रकाश, मासे, अंडी आणि व्हिटॅमिन डी (जसे की दूध आणि धान्य) समृद्ध आहार.

5. मॅग्नेशियम

कमतरतेचा प्रभाव:
मॅग्नेशियमच्या अभावामुळे स्नायू पेटके, कमकुवतपणा, हृदयाचा ठोका आणि मानसिक ताण येऊ शकतो. यामुळे हाडांच्या आरोग्यावरही परिणाम होऊ शकतो.

महत्त्व:
मॅग्नेशियम शरीरात कॅल्शियमचे शोषण वाढवते आणि हाडे मजबूत करण्यास मदत करते. स्नायू आणि मज्जासंस्थेच्या योग्य कार्यासाठी देखील हे आवश्यक आहे.

आहारातील स्रोत:
बदाम, शेंगदाणे, हिरव्या पालेभाज्या आणि संपूर्ण धान्य.

6. व्हिटॅमिन बी 12

कमतरतेचा प्रभाव:
व्हिटॅमिन बी 12 च्या अभावामुळे थकवा, अशक्तपणा आणि मानसिक आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो. त्याची कमतरता देखील न्यूरोलॉजिकल समस्या उद्भवू शकते.

महत्त्व:
व्हिटॅमिन बी 12 शरीरात रक्त पेशी तयार करते आणि मज्जासंस्थेच्या योग्य कार्यासाठी आवश्यक आहे. हे शरीराच्या उर्जेची पातळी राखण्यास मदत करते.

आहारातील स्रोत:
मांस, मासे, अंडी आणि दूध.

7. फोलेट

कमतरतेचा प्रभाव:
फोलेटच्या अभावामुळे गर्भवती महिलांमध्ये जन्म दोष होऊ शकतो आणि यामुळे शरीरात रक्ताची कमतरता (अशक्तपणा) होऊ शकते.

महत्त्व:
शरीरात नवीन पेशी तयार करण्यासाठी फोलेट आवश्यक आहे आणि गर्भवती महिलांसाठी हे विशेषतः महत्वाचे आहे, कारण यामुळे गर्भाच्या विकासास मदत होते.

आहारातील स्रोत:
हिरव्या पालेभाज्या, डाळी आणि धान्य.

योग्यरित्या कार्य करण्यासाठी शरीराला विविध पोषक घटकांची आवश्यकता असते. या पोषक घटकांच्या अभावामुळे आरोग्याच्या समस्या उद्भवू शकतात, परंतु योग्य आहार आणि संतुलित पोषणामुळे या उणीवा दूर केल्या जाऊ शकतात. शरीरात या पोषकद्रव्ये संतुलित प्रमाणात राखणे फार महत्वाचे आहे. आपल्या शरीरात कोणत्याही पोषकद्रव्ये नसल्यास, योग्य वेळी आहार आणि पूरक पदार्थांद्वारे सुधारण्याचा प्रयत्न करा.

तथापि, निरोगी जीवनासाठी पोषणाची योग्य मात्रा खूप महत्वाची आहे. आपल्या शरीराला सर्व आवश्यक पोषक मिळत आहेत हे सुनिश्चित करण्यासाठी, संतुलित आहार घ्या आणि आपल्या डॉक्टरांना नियमितपणे तपासणी करा.