नवी दिल्ली: झोपेत जाणे धडपड करणे, रात्री वारंवार जागे होणे किंवा दिवसा सतत थकल्यासारखे वाटणे केवळ झोपेच्या कमतरतेची चिन्हे असू शकते. आरोग्य तज्ञ आता चेतावणी देतात की ही लक्षणे सर्काडियन सिंड्रोम (सर्क्स) दर्शवू शकतात, ही एक गंभीर स्थिती आहे जी लवकर मृत्यूच्या जोखमीला लक्षणीय वाढवते.
सर्काडियन सिंड्रोम हा एक छत्री संज्ञा आहे जो शरीराच्या घड्याळातील व्यत्ययामुळे आरोग्याच्या परिस्थितीच्या गटाचे वर्णन करण्यासाठी वापरला जातो. ही लय बर्‍याचदा चयापचय, संप्रेरक पातळी, झोपेच्या वेक सायकल आणि इतर जैविक घटकांद्वारे नियंत्रित केली जाते. यामधील व्यत्यय उच्च रक्तदाब, लठ्ठपणा, नैराश्य, टाइप -2 मधुमेह आणि झोपेच्या विकारांशी संबंधित आहेत. चीन आणि अमेरिकेतील विविध लोकसंख्येच्या नुकत्याच झालेल्या अभ्यासानुसार, हजारो मध्यमवयीन प्रौढांना सर्काडियन सिंड्रोम असल्याचे निदान झाले आणि म्हणूनच मूत्रपिंड, यकृत आणि हृदय यांच्यासारख्या आजारांना जास्त धोका होता. यामुळे लवकर मृत्यूचा धोका वाढतो.
सहभागींनी खालील सात लक्षणांपैकी कमीतकमी चार लक्षणे दर्शविली तर सर्क्स असल्याचे मानले गेले: उच्च ट्रायग्लिसेराइड पातळी, ओटीपोटात लठ्ठपणा, कमी एचडीएल (चांगले कोलेस्ट्रॉल), उच्च रक्तदाब, उच्च रक्तातील साखर, रात्री सहा तासांपेक्षा कमी झोप आणि उदासीनता. 7,637 चिनी प्रौढांपैकी पाळल्या गेलेल्या 2,270 चे निदान सर्क्सचे निदान झाले. त्याचप्रमाणे, 9,320 सहभागींच्या यूएस गटात 4,335 ची अट होती. चीनमध्ये नऊ वर्षांहून अधिक आणि अमेरिकेत सुमारे सात वर्षे पाठपुरावा कालावधीत, सर्क्स असलेल्या व्यक्तींमध्ये मृत्यूचे प्रमाण लक्षणीय प्रमाणात होते.
संशोधकांना असे आढळले की अत्यधिक ओटीपोटात चरबी, उन्नत रक्तातील साखर आणि मूड डिसऑर्डर यासारखी विशिष्ट लक्षणे अकाली मृत्यूशी संबंधित आहेत. अमेरिकेच्या गटात, सर्क्सचा हृदयविकार, मधुमेह, मूत्रपिंड बिघाड, अल्झायमर, विविध कर्करोग आणि न्यूमोनियासारख्या श्वसन संक्रमणामुळे मृत्यूशी जोडले गेले.
अभ्यासाने असा निष्कर्ष काढला आहे की सर्काडियन सिंड्रोम व्यवस्थापित आणि प्रतिबंधित केले जाऊ शकते. निदानानंतर वेळेवर जीवनशैलीतील बदल दीर्घकालीन गुंतागुंत होण्याचा धोका कमी करण्यास मदत करू शकतात. हे वृद्ध आणि मध्यमवयीन प्रौढांमधील आयुर्मान देखील सुधारू शकते.
सर्काडियन व्यत्ययाचे कारण
आधुनिक जीवनशैली ज्यात लांब बसण्याचे तास, आरोग्यासाठी आरोग्यासाठी आहार आणि धूम्रपान सारख्या सवयी, अत्यधिक स्क्रीन वेळेसह एकत्रितपणे शरीरातील घड्याळ एकत्रितपणे खराब होऊ शकते. दिवसा उजेडात मर्यादित प्रदर्शनास देखील हा प्रभाव असू शकतो. मनोरंजक औषधे, कॅफिन आणि अल्कोहोलच्या वापरामुळे हे आणखी बिघडले आहे.
आपल्या सर्केडियन लय पुनर्संचयित करण्यासाठी टिपा
सर्काडियन लयचे निराकरण करण्याचे काही उत्तम मार्ग आहेतः
निरोगी सर्काडियन लय पुनर्संचयित करणे केवळ झोपे सुधारण्याबद्दल नाही-हे आपल्या दीर्घकालीन आरोग्याचे रक्षण करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.
