ऑपरेशन सिंदूरनंतर १९६५ च्या युद्धाचे पराक्रमी किस्से समोर येत आहेत. भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील १९६५ चे युद्ध हे भारतीय सैन्याच्या शौर्य आणि बुद्धिमत्तेचा एक उज्ज्वल अध्याय आहे. पंजाबच्या खेमकरण सेक्टरमध्ये घडलेली ही लढाई आजही प्रत्येक भारतीयाला अभिमानाने भरते. पाकिस्तानने अमेरिकेत बनवलेल्या १०० हून अधिक आधुनिक पैटन रणगाड्यांसह भारतावर हल्ला केला, पण भारतीय सैन्याने कमी संसाधनांमध्येही चतुर रणनीती आणि वीरतेच्या जोरावर त्यांना धूळ चारली. या युद्धात कंपनी क्वार्टर मास्टर हवलदार अब्दुल हमीद यांनी दाखवलेल्या शौर्याने इतिहास घडवला.

१९६५ च्या युद्धात पाकिस्तानने जम्मू-काश्मीरमधील अखनूरवर कब्जा करण्यासाठी “ऑपरेशन ग्रँड स्लॅम” राबवले. याचाच भाग म्हणून त्यांनी पंजाबच्या खेमकरण सेक्टरवर मोठा हल्ला चढवला. त्यांचा उद्देश अमृतसर आणि पुढे जालंधरपर्यंत मजल मारण्याचा होता. आधुनिक पैटन रणगाड्यांच्या बळावर पाकिस्तानी सैन्य आत्मविश्वासाने पुढे सरकत होते. दुसरीकडे, भारतीय सैन्याच्या चौथ्या माउंटन डिव्हिजनला मेजर जनरल गुरबख्श सिंह यांच्या नेतृत्वाखाली हा हल्ला थोपवण्याची जबाबदारी देण्यात आली होती. भारताने मुद्दाम स्वतःला कमकुवत दाखवत पाकिस्तानी सैन्याला आत खेचले.

खेमकरण सेक्टरमधील  उसाची शेती आणि भैनी ढिल्लनच्या दलदली परिसरातील भारतीय सैन्याला नैसर्गिक लाभ दिला. भारतीय कमांडरांनी या भौगोलिक परिस्थितीचा हुशारीने उपयोग केला. रणगाड्यांना वाटले की भारताने आधीच हार मानली आहे. पण जेव्हा त्यांचे रणगाडे  उसाच्या शेतात आणि दलदली भागात घुसले, तेव्हा ते चिखलात अडकले. भारतीय सैन्यानी जुन्या सिंचन नोंदींचा अभ्यास करून अंदाज लावला की, या भागात पाणी भरण्यासाठी फक्त आठ तास लागतील. त्यांनी नहरांमधून पाणी सोडून दलदल अधिक गहरी केली, ज्यामुळे पाकिस्तानी रणगाड्यांची हालत खराब झाली.

या लढाईत हवलदार अब्दुल हमीद यांनी अतुलनीय पराक्रम गाजवला. जीपवर बसवलेल्या १०६ मिमी रिकॉइललेस रायफलच्या सहाय्याने त्यांनी एकट्याने सात पाकिस्तानी पैटन रणगाडे उद्ध्वस्त केले. शत्रूच्या गोळ्यांनी जखमी झालेल्या अवस्थेतही ते शेवटच्या श्वासापर्यंत लढत राहिले. त्यांच्या या अतुलनीय शौर्यासाठी त्यांना मरणोपरांत भारताचा सर्वोच्च सैन्य सन्मान ‘परमवीर चक्र’ प्रदान करण्यात आला. त्यांच्या बलिदानाने भारतीय सैन्याचा उत्साह द्विगुणित झाला.

दलदलात अडकलेले पाकिस्तानी रणगाडे भारतीय सैन्यासाठी सोपे लक्ष्य बनले. भारतीय सैन्याने एकामागून एक १०० रणगाडे उद्ध्वस्त केले. अखेर पाकिस्तानी सैन्याला रणगाडे सोडून पळ काढावा लागला. या विजयाने १९६५ च्या युद्धात भारताची स्थिती मजबूत झाली आणि खेमकरणची लढाई भारतीय सैन्याच्या इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी नोंदली गेली.

खेमकरण युद्ध हे भारतीय सैन्याच्या धैर्य, चतुराई आणि एकजुटीचे प्रतीक आहे. कमी संसाधनांमध्येही नैसर्गिक परिस्थितीचा आणि रणनीतीचा वापर करून भारताने आधुनिक शस्त्रास्त्रांनी सज्ज असलेल्या शत्रूला पराभूत केले.