अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील अलीकडील युद्धविरामाला स्वतःची कूटनीतिक विजय ठरवत मोठा दावा केला आहे. त्यांनी सांगितलं की, त्यांच्या मध्यस्थीमुळेच दोन्ही देशांमधील संभाव्य अणुयुद्ध थांबलं, ज्यामुळे कोट्यवधी लोकांचे प्राण वाचले. या युद्धविरामामुळे आता दोन्ही देशांसोबत व्यापार वाढवण्याच्या दिशेनेही ते काम करणार असल्याचं ट्रम्प यांनी जाहीर केलं. पण त्याचवेळी त्यांनी कडक शब्दांत इशारा दिला होता की, जर युद्ध थांबलं नाही, तर दोन्ही देशांशी व्यापार बंद केला जाईल.
युद्धविरामाची पडद्यामागील कहाणीट्रम्प यांनी शनिवारी एका प्रसारमाध्यम परिषदेत सांगितलं, “माझ्या प्रशासनाने भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात तात्काळ युद्धविराम घडवून आणला. मला विश्वास आहे की हा युद्धविराम कायमस्वरूपी राहील.” त्यांनी पुढे सांगितलं की, दोन्ही देशांकडे असलेल्या प्रचंड अण्वस्त्रसाठ्यामुळे युद्ध झालं असतं, तर कोट्यवधी लोकांचा मृत्यू झाला असता. ट्रम्प यांनी युद्धविरामासाठी केलेल्या मध्यस्थीचं स्वतः कौतुक करताना सांगितलं की, त्यांच्या कठोर धोरणामुळे दोन्ही देशांनी युद्ध थांबवण्याचा निर्णय घेतला.
त्यांनी भारत आणि पाकिस्तानला दिलेला इशारा स्पष्ट होता: “जर तुम्ही संघर्ष थांबवला नाही, तर अमेरिका तुमच्याशी व्यापार करणार नाही.” हा इशारा दोन्ही देशांसाठी गंभीर होता, कारण अमेरिकेसोबतचा व्यापार हा त्यांच्या अर्थव्यवस्थेचा महत्त्वाचा भाग आहे.
भारत-पाक युद्धविराम: अणुयुद्धाचा धोका टळलाभारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील तणाव हा जगासाठी नेहमीच चिंतेचा विषय राहिला आहे. दोन्ही देशांकडे अण्वस्त्रांचा मोठा साठा आहे, आणि युद्धाची ठिणगी पडली असती, तर त्याचे परिणाम जागतिक स्तरावर भयंकर झाले असते. ट्रम्प यांच्या दाव्यानुसार, त्यांच्या प्रशासनाने वेळीच हस्तक्षेप करत दोन्ही देशांना चर्चेच्या टेबलावर आणलं. यामुळे केवळ युद्ध टळलं नाही, तर भविष्यातील सहकार्याची पायाभरणीही झाली.
ट्रम्प यांनी युद्धविरामानंतर भारत आणि पाकिस्तानसोबत व्यापार वाढवण्याची योजना जाहीर केली आहे. त्यांनी सांगितलं, “आता युद्ध थांबलं आहे, आम्ही दोन्ही देशांसोबत व्यापारी संबंध मजबूत करू.” यामुळे दोन्ही देशांना आर्थिक लाभ होऊ शकतो, आणि युद्धाची शक्यता आणखी कमी होईल, असा त्यांचा विश्वास आहे. मात्र, त्यांनी युद्धविरामासाठी घेतलेल्या श्रेयावर काही विश्लेषकांनी प्रश्नचिन्ह उपस्थित केलं आहे. काहींचं म्हणणं आहे की, भारत आणि पाकिस्तान यांनी स्वतःच्या हितासाठी युद्धविरामाचा निर्णय घेतला.
मोदींच्या आधी ट्रम्प यांचा लाइव्ह दावाट्रम्प यांनी हा दावा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी युद्धविरामाबाबत कोणतंही विधान करण्यापूर्वीच केला. त्यांच्या या जलद दाव्याने राजकीय वर्तुळात चर्चांना उधाण आलं आहे. काहींचं म्हणणं आहे की, ट्रम्प यांनी स्वतःला श्रेय देण्याची ही घाई त्यांच्या नेहमीच्या शैलीचा भाग आहे. तरीही, त्यांच्या मध्यस्थीमुळे युद्ध टळलं असल्यास, हा जागतिक शांततेसाठी मोठा विजय आहे.
हा युद्धविराम कायमस्वरूपी राहील, असा ट्रम्प यांचा विश्वास आहे. मात्र, भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील संबंधांचा इतिहास पाहता, भविष्यातही सावध भूमिका ठेवावी लागेल. ट्रम्प यांच्या व्यापारी धोरणामुळे दोन्ही देशांना आर्थिक लाभ मिळाला, तर युद्धविराम अधिक मजबूत होऊ शकतो. दरम्यान, जागतिक समुदाय या घडामोडींकडे लक्ष ठेवून आहे.
