“एखादी व्यक्ती मरण पावते, परंतु आत्मा नाही” – हे वाक्य इतके सोपे आणि रहस्यमय दिसते. मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? म्हणजेच, आत्मा मृत्यूनंतर कोठे जातो – या प्रश्नास केवळ धार्मिक ग्रंथांमध्ये स्थान मिळत नाही तर विज्ञान प्रयोगशाळांच्या आणि सामान्य जीवनाच्या चर्चेतही राहते. या लेखात, आम्ही या प्रश्नाचे विश्लेषण करू – धर्म, विज्ञान आणि अनुभव या तीन दृष्टीकोनातून.
हिंदू धर्मानुसार आत्मा अमर आहे. मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? या प्रश्नाचे उत्तर येथे आढळले आहे की आत्मा मृत्यूनंतर यमलोकला प्रवास करतो. पुनर्जन्म, नरक किंवा तारण – त्याच्या कर्मांनुसार निर्णय आहे.
गरुड पुराण मी आत्म्याच्या मृत्यूनंतर 13 -दिवसांच्या प्रवासाचा उल्लेख करतो, ज्याला 'फॅंटम पीरियड' म्हटले जाते. यानंतर, आत्म्यास नवीन शरीर मिळू शकते किंवा कर्माच्या मते ते तारण मिळू शकते.
इस्लामच्या म्हणण्यानुसार, मृत्यूनंतर आत्मा 'बार्झाक' नावाच्या मध्यवर्ती ठिकाणी जातो. मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? इस्लामिक व्याख्या असे म्हणतात की हा आत्मा नशिबातपर्यंत राहतो. यानंतर, अल्लाहच्या न्यायाच्या मते, त्याला जन्नत (स्वर्ग) किंवा जहानम (नरक) येथे पाठविले जाते.
ख्रिस्ती धर्मावर विश्वास आहे की मृत्यूनंतर आत्मा देवाकडे जातो. तेथे, मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? उत्तर द्या – एकतर ती स्वर्गात किंवा नरकात जाते, तिच्या आयुष्याच्या कार्यावर आधारित.
आधुनिक विज्ञान आत्म्याला एक तत्वज्ञानाची कल्पना मानते. मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? या प्रश्नावर विज्ञान शांत आहे, कारण त्यात आत्म्याच्या अस्तित्वाचा पुरावा नाही किंवा त्याच्या मृत्यूनंतरच्या प्रवासाचा कोणताही डेटा नाही.
विज्ञानानुसार, मेंदूत मृत्यू = चेतना समाप्त. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की मेंदूची विद्युत क्रिया थांबताच विचार करण्याची आणि समजण्याची क्षमता संपली आहे. या आधारावर, आत्म्याची संकल्पना विज्ञानाच्या चाचणीवर उभी नाही.
भारतातील अनेक खेड्यांवर एक सामान्य विश्वास आहे की मृत्यूनंतरही काही आत्मे पृथ्वीवर भटकतात – विशेषत: जे अकाली मृत्यूचे बळी पडले आहेत.
बरेच लोक असा दावा करतात की त्यांनी आपल्या प्रियजनांच्या आत्म्यांना स्वप्नांमध्ये पाहिले आहे किंवा त्यांच्या सभोवतालचा अनुभव घेतला आहे. मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? त्यांचे उत्तर अनुभवांचे आहे-हा आत्मा कधीकधी परत येतो, काही संदेश देतो आणि नंतर अदृश्य होतो.
उत्तराखंड, हिमाचल आणि उत्तर-पूर्व भारतातील डोंगराळ प्रदेशात बरेच लोक आत्म्यांविषयी निराशेच्या कथांनी भरलेले आहेत. हे रात्री ऐकत असलेले आवाज आहेत, अचानक तापमानात घसरण किंवा निर्भय भीती – हे सर्व लोक अनुभवांचे भाग आहेत.
मृत्यू नंतर आत्मा कोठे जातो – तेथे सामान्य, वैज्ञानिक किंवा सार्वत्रिक उत्तर नाही. मृत्यूनंतर आत्मा कोठे जातो? धर्म या प्रश्नावर विश्वास ठेवतो, विज्ञान युक्तिवाद करतो आणि अनुभव अनुभवतो.
कदाचित हा प्रश्न मानवी जीवनाचा सर्वात मोठा रहस्य आहे. विज्ञान हे मोजण्यात अक्षम असू शकते, परंतु विश्वास आणि अनुभव ते जिवंत ठेवत आहेत.
