इस्रायल 650 दिवसांहून अधिक काळ युद्धभूमीवर आहे. कधी गाझावर बॉम्बफेक होत असते, तर कधी इराणशी युद्ध होत असते. आता त्याने सीरियात हाहाकार माजवला आहे. सीरियातील स्वीदा शहरात द्रुझ आणि बनेदोई समुदायांमध्ये झालेल्या हिंसक संघर्षानंतर परिस्थिती अधिकच बिकट झाली आहे. गेल्या चार दिवसांपासून दोन्ही समाजात संघर्ष सुरू होता. या संघर्षात ड्रूझ समाजातील 350 हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे.

सीमेवरील (इस्रायल, सीरिया) परिस्थिती बिघडल्यानंतर इस्रायलने आधी दमास्कस आणि नंतर सीरियावर हल्ले करण्यास सुरुवात केली. इस्रायलने सीरियातील अनेक शहरांना लक्ष्य केले. इस्रायली सैन्याने सीरियाचे संरक्षण मंत्रालय आणि लष्कराच्या मुख्यालयावर हल्ला केला. सीरियन ऑब्जर्वेटरी फॉर ह्युमन राइट्सने दिलेल्या माहितीनुसार, या हल्ल्यात सीरियन डिफेन्स अँड गृह मंत्रालयाचे 15 कर्मचारी ठार झाले आहेत.

अशापरिस्थितीत सर्वात मोठा प्रश्न हा आहे की हे ड्रूझ कोण आहेत, ज्यांच्यासाठी इस्रायलने सीरियावर बॉम्बवर्षाव करण्यास सुरुवात केली. त्यांची किती लोकसंख्या सीरियात आहे आणि त्यांचा इस्रायलशी काय संबंध आहे? या सर्व गोष्टींची सविस्तर चर्चा आपण या बातमीत करणार आहोत.

ना मुसलमान ना ख्रिश्चन, मग द्रूझ कोण आहेत?

ड्रूझ समाज पूर्णपणे मुस्लीम नाही, ख्रिश्चन नाही किंवा ज्यू नाही, पण त्याची स्वतःची एक ओळख आहे. हा एक धार्मिक समुदाय आहे जो शतकानुशतके मध्य पूर्वेत राहतो. पण आजही बहुतांश लोकांना ते नीट समजत नाही. ते पूर्णपणे मुस्लीम नाहीत, ख्रिश्चन किंवा ज्यू नाहीत, तरीही त्यांचा धर्म या तिघांशी कोणत्या ना कोणत्या प्रकारे जोडलेला आहे. अलीकडच्या काळात विशेषत: सिरियन संकट आणि गोलन हाइट्स वादामुळे या समुदायाचे नाव वारंवार चर्चेत येत आहे.

वांशिक अरब ओळखले जातात

अकराव्या शतकात इजिप्तचा फातिमिद खलीफा अल-हकीम बी-अमर अल्लाह याच्या कारकिर्दीत या समुदायाच्या लोकांचा विकास झाला. हे लोक वांशिकदृष्ट्या अरब आहेत पण धर्मात त्यांची वेगळी ओळख आहे. इस्लामच्या इस्माईली शाखेपासून विभक्त झालेला हा समुदाय हळूहळू स्वतंत्र धर्म बनला. त्याचा धर्मग्रंथ काय आहे हे कोणालाच ठाऊक नाही. तो ते गुप्त ठेवतो.

ते कुराण आणि काही इस्लामी तत्त्वांचा आदर करत असले तरी हे लोक नमाज, रोजा, हज इत्यादी पारंपरिक इस्लामी कर्तव्ये पार पाडत नाहीत. त्यामुळेच इस्लाममधील अनेक लोक त्यांना ‘मुस्लिम’ मानत नाहीत.

त्यापैकी किती जण सीरिया आणि इस्रायलमध्ये राहतात?

सीरियातील द्रुझ समाजाची लोकसंख्या अंदाजे 7 00,000 ते 800,000 च्या दरम्यान आहे, जी देशाच्या एकूण लोकसंख्येच्या सुमारे 3-4 टक्के आहे. त्यांची बहुतेक लोकसंख्या दक्षिण सीरियातील अस-सुवैदा प्रांतात आहे, ज्याला द्रुझपर्वत म्हणतात. तर इस्रायलमधील ड्रुझ समाजाची संख्या दीड लाखांहून अधिक आहे, जी देशाच्या एकूण लोकसंख्येच्या सुमारे 2 टक्के आहे. ते प्रामुख्याने गॅलिल, हायफा, कार्मेल पर्वत आणि गोलन हाइट्समध्ये राहतात. खरं तर गोलान हाइट्स, जो पूर्वी सीरियाचा भाग होता आणि 1967 च्या युद्धात इस्रायलच्या ताब्यात आला होता.

द्रूझचा इस्राएलशी काय संबंध आहे?

ड्रूझ समुदाय हा इस्रायलमधील एकमेव अरब भाषिक अल्पसंख्याक आहे जो स्वेच्छेने इस्रायली सैन्यात भरती होतो. ते ज्यू राज्यात नागरी जबाबदाऱ्या वाटून घेतात, कर भरतात, मतदान करतात आणि बरेच जण सरकारी पदेही भूषवतात. मध्यपूर्वेच्या राजकारणात ड्रूझ समाज हा एक महत्त्वाचा खेळाडू मानला जातो. ते जिथे राहतात तिथे स्थानिक सरकार आणि समाजाशी समतोल राखतात. आपली धार्मिक अस्मिता जपताना सांस्कृतिक आणि राष्ट्रीय ऐक्यावरही त्यांचा विश्वास आहे.