सर्जनशील विनाशावरील संशोधनासाठी अर्थशास्त्रात तीन विजय नोबेल
Marathi October 14, 2025 04:25 AM

जोएल मोकिर, फिलिप अघिओन आणि पीटर हॉविट यांनी “सर्जनशील विनाश” या त्यांच्या कामासाठी अर्थशास्त्रातील नोबेल मेमोरियल पुरस्कार जिंकला, कारण नवकल्पना कालबाह्य तंत्रज्ञानाची जागा कशी घेतात हे स्पष्ट करते. त्यांचे संशोधन आर्थिक वाढ चालविणार्‍या यंत्रणेचे प्रमाणित करण्यासाठी ऐतिहासिक विश्लेषण आणि गणिताच्या मॉडेल्सची जोड देते

प्रकाशित तारीख – 14 ऑक्टोबर 2025, 12:19 सकाळी




जोएल मोकिर, फिलिप अघिओन आणि पीटर हॉविट

स्टॉकहोम: आर्थिक वाढीवर नाविन्यपूर्णतेच्या परिणामावर आणि नवीन तंत्रज्ञानाने जुन्या लोकांना कसे बदलले, ही “सर्जनशील विनाश” म्हणून ओळखली जाणारी एक महत्त्वाची आर्थिक संकल्पना, जोएल मोकिर, फिलिप एगिओन आणि पीटर हॉविट यांनी सोमवारी अर्थशास्त्रातील नोबेल मेमोरियल पुरस्कार जिंकला. विजेते अर्थशास्त्राकडे विरोधाभासी परंतु पूरक दृष्टिकोन दर्शवितात.

मोकार हा एक आर्थिक इतिहासकार आहे ज्याने ऐतिहासिक स्त्रोतांचा वापर करून दीर्घकालीन ट्रेंडचा शोध घेतला, तर सर्जनशील विनाश कसे कार्य करते हे स्पष्ट करण्यासाठी हॉविट आणि आघियन गणितावर अवलंबून होते.


डच-जन्मलेला मोकर, 79, हा वायव्य विद्यापीठाचा आहे; कोलेज डी फ्रान्स आणि लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स मधील 69 वर्षीय आघियन; आणि ब्राउन युनिव्हर्सिटीमधून 79 वर्षीय कॅनेडियन-जन्मलेल्या हॉविट.

एपी रिपोर्टरने फोनवर पोहोचला तेव्हा मोकिर अजूनही सकाळची कॉफी घेण्याचा प्रयत्न करीत होता आणि बक्षीस जिंकून त्याला धक्का बसला असे सांगितले.

ते म्हणाले, “लोक नेहमीच हे सांगतात, परंतु या प्रकरणात मी सत्यवादी आहे – मला असे काहीच कळले नाही की असे काहीही होणार आहे.”

ते म्हणाले की, त्याच्या विद्यार्थ्यांनी त्याला नोबेल जिंकण्याची शक्यता विचारली होती, असे ते म्हणाले. “मी त्यांना सांगितले की अर्थशास्त्रातील नोएल पुरस्कार जिंकण्यापेक्षा मी पोप निवडून येण्याची अधिक शक्यता आहे – आणि मी यहुदी आहे.” पुढच्या उन्हाळ्यात मोकिर 80 वर्षांचा होईल परंतु सेवानिवृत्तीची कोणतीही योजना नाही, असे सांगितले. ते म्हणाले, “माझ्या संपूर्ण आयुष्याबद्दल मी स्वप्न पाहिले होते,” तो म्हणाला.

या सन्मानामुळे त्याला धक्का बसला, असे आघियन म्हणाले. स्टॉकहोममधील पत्रकार परिषदेत त्यांनी फोनद्वारे सांगितले की, “मला जे वाटते ते व्यक्त करण्यासाठी मला शब्द सापडत नाहीत.” ते म्हणाले की आपण त्यांच्या संशोधन प्रयोगशाळेत बक्षीस पैसे गुंतवू.

जगातील सध्याच्या व्यापार युद्धे आणि संरक्षणवादाबद्दल विचारले असता, अ‍ॅगिओन म्हणाले की: “मी अमेरिकेत संरक्षणवादी मार्गाचे स्वागत करत नाही.… जागतिक वाढ आणि नाविन्यपूर्णतेसाठी ते चांगले नाही.” “सर्जनशील विनाश” या अर्थशास्त्रातील एक महत्त्वाची संकल्पना, ज्या प्रक्रियेचा संदर्भ घेतात ज्यामध्ये फायदेशीर नवीन नवकल्पना – आणि अशा प्रकारे जुने तंत्रज्ञान आणि व्यवसाय नष्ट करतात अशा प्रक्रियेचा संदर्भ घेणार्‍या विजेते यांना श्रेय दिले गेले. ही संकल्पना सहसा अर्थशास्त्रज्ञ जोसेफ शुम्पीटरशी संबंधित आहे, ज्यांनी त्यांच्या 1942 च्या “कॅपिटलिझम, समाजवाद आणि लोकशाही” या पुस्तकात त्याची रूपरेषा दिली. नोबेल समितीने सांगितले की मोकिर यांनी “असे सिद्ध केले की जर नवकल्पना स्वत: ची निर्मिती प्रक्रियेत एकमेकांना यशस्वी करतील तर आम्हाला फक्त काहीतरी कार्य करते हे माहित असणे आवश्यक नाही, तर का ते वैज्ञानिक स्पष्टीकरण देखील असणे आवश्यक आहे.” १ 1992 1992 २ च्या लेखात ज्यात त्यांनी सर्जनशील विनाशासाठी गणिताचे मॉडेल तयार केले यासह सतत वाढण्यामागील यंत्रणेचा अभ्यास केला.

आघियनने त्यांच्या 2017 च्या निवडणुकीच्या मोहिमेदरम्यान फ्रेंच अध्यक्ष इमॅन्युएल मॅक्रॉनच्या आर्थिक कार्यक्रमास आकार देण्यास मदत केली. अलीकडेच, अ‍ॅगिओनने कृत्रिम गुप्तचर आयोगाचे सह-अध्यक्ष केले, ज्याने २०२24 मध्ये मॅक्रॉनला एआयच्या क्षेत्रातील अग्रगण्य शक्ती म्हणून फ्रान्सला स्थान देण्याच्या 25 शिफारसींचे रूपरेषा दर्शविणार्‍या 25 शिफारसींचा अहवाल दिला.

“विवादास्पद कामात असे दिसून आले आहे की आर्थिक वाढीस मान्यता दिली जाऊ शकत नाही. सर्जनशील विनाश करणार्‍या यंत्रणेला आपण पाळले पाहिजे, जेणेकरून आपण पुन्हा स्थिर होऊ नये,” असे आर्थिक विज्ञानातील पुरस्कार समितीचे अध्यक्ष जॉन हॅसलर म्हणाले.

11 दशलक्ष स्वीडिश क्रोनोर (जवळपास 1.2 दशलक्ष डॉलर्स) पैकी दीड अर्धा भाग मोकरला जातो आणि बाकीचा अर्धा भाग अघिओन आणि हॉविट यांनी सामायिक केला आहे. विजेत्यांना 18 कॅरेट सुवर्णपदक आणि डिप्लोमा देखील प्राप्त होतो.

अर्थशास्त्र पुरस्कार औपचारिकपणे अल्फ्रेड नोबेलच्या स्मरणार्थ आर्थिक विज्ञानातील बँक ऑफ स्वीडन पुरस्कार म्हणून औपचारिकपणे ओळखले जाते. १ 68 6868 मध्ये नोबेलचे स्मारक म्हणून सेंट्रल बँकेने याची स्थापना केली, १ th व्या शतकातील स्वीडिश व्यावसायिक आणि केमिस्ट ज्यांनी डायनामाइटचा शोध लावला आणि पाच नोबेल पुरस्कारांची स्थापना केली.

तेव्हापासून, एकूण 99 व्या वर्षी त्याला 57 वेळा देण्यात आले आहे. केवळ तीन विजेते महिला आहेत.

नोबेल प्युरिस्ट्स यावर जोर देतात की अर्थशास्त्राचे पुरस्कार तांत्रिकदृष्ट्या नोबेल पारितोषिक नाही, परंतु ते नेहमीच इतरांसमवेत १० डिसेंबर रोजी १ dece 6 in मध्ये नोबेलच्या मृत्यूच्या वर्धापन दिनानिमित्त सादर केले जाते.

गेल्या आठवड्यात मेडिसिन, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, साहित्य आणि शांतता मध्ये नोबेल सन्मानाची घोषणा केली गेली.

© Copyright @2025 LIDEA. All Rights Reserved.