हिवाळ्यातील आहाराचा महत्त्वाचा भाग बनलेला पर्ल मिलेट आता सोशल मीडिया आणि आरोग्य तज्ज्ञ दोघांच्याही नजरेत आहे. भारतात, थंडीच्या मोसमात वाढलेली भूक आणि जास्त झोप ही समस्या सामान्य आहे. अशा वेळी बाजरीसारख्या पोषक तत्वांनी युक्त धान्याचे सेवन केल्याने शरीर आतून उबदार तर राहतेच शिवाय ऊर्जाही मिळते.
बाजरी जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि फायबरचा उत्कृष्ट स्रोत आहे. विशेषत: थंडीच्या मोसमात, जेव्हा उर्जेची पातळी कमी होते आणि शरीराला उबदार ठेवण्याची गरज वाढते तेव्हा बाजरीची रोटी किंवा दलिया खाणे आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर मानले जाते.
बाजरीत मॅग्नेशियम आणि आयर्न मुबलक प्रमाणात आढळतात, असे फेलिक्स हॉस्पिटलचे अध्यक्ष डॉ.डी.के.गुप्ता सांगतात. हे घटक थंडीपासून बचाव करण्यास मदत करतात. ग्रामीण भागात, कडाक्याच्या हिवाळ्यात, लोक न्याहारीसाठी दुधासह बाजरीची लापशी खातात. यामुळे शरीर आतून उबदार राहते आणि थंडीचा प्रभाव कमी होतो.
बाजरी हा प्रथिने, फायबर आणि झिंकचा खजिना आहे. डॉ.गुप्ता यांच्या मते, हिवाळ्यात रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत ठेवण्यासाठी बाजरीचे सेवन उत्तम आहे. दररोज बाजरी खाल्ल्याने शरीर संसर्ग आणि सर्दी-खोकला यांसारख्या समस्यांशी लढण्यास सक्षम होते.
बाजरी हा मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी सुरक्षित पर्याय आहे. यात कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स आहे, म्हणून दररोज सेवन केल्याने रक्तातील साखर स्थिर ठेवण्यास मदत होते. डॉ. गुप्ता सांगतात की बाजरीची रोटी किंवा दलिया खाल्ल्याने रक्तातील साखर अचानक वाढत नाही आणि मधुमेह नियंत्रणात राहतो.
बाजरी हे उच्च फायबर असलेले अन्न आहे. हे खाल्ल्याने पचनक्रिया चांगली राहते. थंडीच्या काळात गव्हाच्या रोटीऐवजी बाजरीची रोटी खाल्ल्याने बद्धकोष्ठतेची समस्या कमी होते. याशिवाय बाजरी पोट भरण्यास मदत करते आणि जास्त खाणे टाळते. डॉ.गुप्ता सांगतात की रोज 2 रोट्या घेणे पुरेसे आहे, जास्त खाल्ल्याने गॅस आणि पोट जड यांसारख्या समस्या उद्भवू शकतात.
बाजरी खाल्ल्याने पोट दीर्घकाळ भरलेले राहते. वजन व्यवस्थापनासाठीही हे उपयुक्त आहे. हिवाळ्यात जेव्हा लोक जास्त कॅलरी वापरतात तेव्हा बाजरीची रोटी भूक संतुलित करते आणि कॅलरी निरोगी पद्धतीने वापरण्यास मदत करते.
बाजरीमध्ये अनेक पोषक घटक आढळतात, ज्यामुळे ते हिवाळ्यातील सुपरफूड बनते:
बाजरी वेगवेगळ्या स्वरूपात वापरली जाऊ शकते:
अशाप्रकारे बाजरी केवळ चवीलाच चांगली नाही तर आरोग्याच्या दृष्टीनेही अनेक फायदे देते.
डॉ.गुप्ता सांगतात की, बाजरीची भाकरी रोज सेवन करणे सुरक्षित आणि फायदेशीर आहे, मात्र त्याचे प्रमाण नियंत्रित केले पाहिजे. जास्त प्रमाणात खाल्ल्याने पोट जड आणि गॅसचा त्रास होऊ शकतो. तसेच बाजरीचे सेवन इतर धान्यांसोबत संतुलित पद्धतीने केले पाहिजे जेणेकरून शरीराला सर्व आवश्यक पोषक द्रव्ये मिळतील.
हिवाळ्यात ऊर्जा राखणे, प्रतिकारशक्ती मजबूत करणे आणि शरीर आतून उबदार ठेवणे महत्त्वाचे आहे. बाजरी या सर्व गरजा पूर्ण करते. त्याची रोटी किंवा दलिया रोज खाल्ल्याने शरीराला उष्णता तर मिळतेच शिवाय रक्तातील साखर, पचन आणि वजन नियंत्रणातही मदत होते. हे हिवाळ्यातील एक सुपरफूड आहे जे प्रत्येक घराच्या आहारात समाविष्ट करणे फायदेशीर ठरू शकते.
