अमर जेलीफिश: हा सागरी प्राणी म्हणजे महासागरातील एक मृत्यूला धक्का देणारे आश्चर्य आणि एकमेव 'जैविक रीसेट बटण' आहे.
Marathi November 16, 2025 07:25 PM

  1. अमर जेलीफिश (Turritopsis dohrnii) हा जगातील एकमेव प्राणी आहे जो मृत्यूच्या उंबरठ्यावरून बालपणात परत येतो.

  2. दुखापत, तणाव किंवा उपाशी असताना देखील जीव स्वतःचे शरीर 'रीसेट' करतो आणि पुन्हा तरुण होतो.

  3. त्याच्या 'ट्रान्सडिफरेंशिएशन' प्रक्रियेद्वारे पेशी त्यांचा प्रकार बदलतात आणि जीवन चक्र नव्याने सुरू होते.

अमर जेलीफिश टुरिटोप्सिस डोहर्नी : जगात, अमरत्व हा शब्द केवळ देव, राक्षस किंवा आश्चर्यकारक शक्ती असलेल्या अजिंक्य प्राण्यांच्या पौराणिक कथांमध्ये आढळतो. परंतु निसर्ग कधीकधी अशी रहस्ये प्रकट करतो ज्यामुळे मानवी समज चकित होते. अशाच एका अविश्वसनीय प्राण्याचे नाव आहे अमर जेलीफिश (अमर जेलीफिश) किंवा वैज्ञानिक दृष्टीने टुरिटोप्सिस डोहर्नी. हा एक जीव आहे जो आजही शास्त्रज्ञांना चकित करतो, कारण त्याच्याकडे प्रौढतेपासून बाल्यावस्थेपर्यंत परत येण्याची अद्वितीय क्षमता आहे. म्हणजेच जेव्हा मृत्यू जवळ येतो तेव्हा जीव जीवनचक्राच्या विरुद्ध दिशेने मार्गक्रमण करतो.

निसर्गाचे एकमेव 'जैविक रीसेट बटण'

जेव्हा हे जेलीफिश जखमी होतात, उपासमारीने कमकुवत होतात किंवा अति तणावाखाली असतात तेव्हा ते इतर जीवांप्रमाणे मृत्यूला बळी पडत नाहीत. उलट ते स्वतःला सुरुवातीमध्ये रूपांतरित करते. याला जीवनाचा कायाकल्प म्हणता येईल. प्रौढ जेलीफिशला मेडुसा म्हणतात. धोका जवळ आल्यावर, मेड्युसा स्वतःला आकुंचन पावतो, त्याचे टोकदार तंतू सोडून देते आणि गळू नावाच्या लहान बॉलमध्ये बदलते. केवळ 24 ते 36 तासांत, हे गळू पॉलीप बनते, जेलीफिशच्या जीवनचक्राचा पहिला आणि सर्वात मूलभूत टप्पा. हा पॉलीप समुद्राच्या तळाशी चिकटून राहतो आणि हळूहळू नवीन जेलीफिश उगवतो. हे अंकुर अमरत्वाच्या चक्रात प्रौढ जेलीफिशमध्ये पुन्हा वाढतात. असे दिसून आले की, एक जेलीफिश हजारो पिढ्या तयार करू शकतो आणि तरीही मरत नाही.

जागतिक घडामोडींशी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा: ऑपरेशन सदर्न स्पीयर: यूएस-व्हेनेझुएला संघर्ष काठावर? ट्रम्प 'असे' अत्यंत निर्णायक पाऊल उचलतील

या अमरत्वामागे विज्ञानाची किमया आहे

अमर जेलीफिशचे अमरत्व एका अत्यंत दुर्मिळ जैविक प्रक्रियेमुळे शक्य झाले आहे ज्याला ट्रान्सडिफरेंशिएशन म्हणतात. या प्रक्रियेत शरीरातील एका प्रकारची पेशी दुसऱ्या प्रकारात बदलते. उदाहरणार्थ, स्नायू पेशी त्वचेच्या पेशीमध्ये बदलू शकतात! हा प्रकार मानवी शरीरात जवळजवळ अशक्य मानला जातो; म्हणूनच या जेलीफिशला निसर्गाची अनोखी देणगी म्हणतात. या जीवांमध्ये विशिष्ट जीन्स असतात जे पेशींना तरुण अवस्थेत परत येण्यासाठी 'आदेश देतात, जसे की संगणक रीस्टार्ट झाल्यावर सिस्टम पुन्हा सुरू होते. त्यामुळे शास्त्रज्ञ या जेलीफिशला वृद्धत्वाच्या संशोधनातील सुवर्णसंधी मानतात. भविष्यात मानवाला दीर्घायुष्य देण्यासाठी या प्रक्रियेवर संशोधन केले जात आहे.

जागतिक घडामोडींशी संबंधित बातम्या वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा: GEN-Z निषेध : नेपाळनंतर आता 'या' देशात GEN-Z चा भडका उडाला; देशव्यापी निदर्शने, सत्तापालट होण्याची दाट शक्यता

अमर म्हणजे अजिंक्य?

जरी हा जेलीफिश नैसर्गिक मृत्यूपासून वाचू शकतो, परंतु तो पूर्णपणे अजिंक्य नाही. माशांचे मोठे आक्रमण, सागरी प्रदूषण किंवा पर्यावरणीय संकटांपासून ते टिकू शकत नाही. तथापि, हा महासागरातील सर्वात आश्चर्यकारक प्राणी मानला जातो कारण अशी क्षमता इतर कोणत्याही प्राण्यात आढळत नाही. अमर जेलीफिश हे निसर्गाने दिलेले एक अविश्वसनीय जैविक कोडे आहे. मृत्यूला झुगारून जीवन नव्याने सुरू करण्याची तिची शक्ती जगाला हादरवून टाकते. निसर्गाने असे चमत्कारिक जीवन निर्माण केले तर मानवजात एक दिवस वृद्धत्वावर मात करेल का? याचे उत्तर अद्याप माहित नाही… पण हा प्राणी त्या दिशेने जाणारा पहिला दिवा नक्कीच आहे.

© Copyright @2025 LIDEA. All Rights Reserved.