नवी दिल्ली, 18 सप्टेंबर (आयएएनएस) शरीराला निरोगी ठेवण्याचा विचार केला तर त्यात आपल्या खाण्याच्या सवयी महत्त्वाची भूमिका बजावतात. आपण दिवसभर जे काही खातो-पितो ते शरीरासाठी फायदेशीर असेलच असे नाही. आयुर्वेदात प्रत्येक गोष्टीची खाण्यापिण्याची वेळ ऋतुमानानुसार आणि माणसांच्या शरीराच्या रचनेनुसार ठरलेली आहे. अशा परिस्थितीत जर तुम्हाला तंदुरुस्त आणि निरोगी राहायचे असेल तर आयुर्वेदानुसार स्वतःला निरोगी ठेवण्यासाठी आहारात सहा रसांचा समावेश करावा.

चला जाणून घेऊया आयुर्वेदानुसार हे सहा रस कोणते आहेत आणि ते का महत्त्वाचे आहेत. आयुर्वेदानुसार मधुर (गोड), लवण (खारट), आवळा (आंबट), कटू (कडू), तिक्त (मसालेदार) आणि कश्यया (तुरट) रस हे सहा रसांमध्ये गणले जातात. हे रस शरीराचे स्वरूप मानले जातात. यानुसार आपण अन्न खावे. यामुळे शरीरातील पोषक तत्वांचे असंतुलन होत नाही.

मधुर रस (गोड) शरीराला ऊर्जा आणि शक्ती देतो. हे शरीरासाठी आवश्यक आहे, परंतु जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने मधुमेह आणि इतर समस्या उद्भवू शकतात. आवळा रस (आंबट) पचनाला चालना देतो आणि शरीराला जीवनसत्त्वे आणि खनिजे प्रदान करतो. त्यामुळे शरीराची रोगप्रतिकारक शक्तीही वाढते. लवण रस (खारट) शरीरातील पाण्याची कमतरता भरून काढते आणि पचन सुधारते. हे शरीरासाठी आवश्यक आहे, परंतु जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने उच्च रक्तदाब आणि इतर समस्या उद्भवू शकतात.

दुसरीकडे, कषया रस (कडू) शरीराला विषारी पदार्थांपासून मुक्त करते आणि पचन सुधारते. त्यामुळे शरीराची प्रतिकारशक्तीही वाढते. तिक्त रस (मसालेदार) शरीराला विषारी पदार्थांपासून मुक्त करते आणि पचन सुधारते. त्यामुळे शरीराची प्रतिकारशक्तीही वाढते. कटू रस (मसालेदार) शरीराला ऊर्जा आणि शक्ती प्रदान करतो. हे शरीरासाठी आवश्यक आहे, परंतु जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने पचनाच्या समस्या उद्भवू शकतात.

जेव्हा आपण आपल्या अन्नामध्ये सहा रस वापरण्यास सुरुवात करतो तेव्हा आपल्या शरीराची पचनक्रिया सुधारते. यासोबतच जेव्हा आपल्याला सर्व रस भरपूर प्रमाणात मिळतात तेव्हा रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते. हे रस संतुलित प्रमाणात घेतल्याने ऊर्जा आणि शक्ती वाढते. तसेच, शरीरातून विषारी पदार्थ काढून टाकले जातात. याशिवाय वजन संतुलित राहण्यासोबतच त्वचा आणि केसही निरोगी राहतात.

आयुर्वेदात स्वच्छतेला खूप महत्त्व दिलेले आहे, हे जाणून घेतले पाहिजे. जेवण्यापूर्वी हात धुणे फार महत्वाचे आहे. त्यामुळे जेवण्यापूर्वी आपले हात पूर्णपणे स्वच्छ करा किंवा हात धुतल्यानंतरच अन्न खा.

-IANS

RK/CBT