सर डॉन ब्रॅडमन यांची विक्रमी किमतीची टोपी ही भारतातील 'भेट' होती, पण त्याचे कोणी कौतुक केले नाही किंवा त्याची दखलही घेतली नाही.
Marathi January 04, 2025 08:24 AM

हे निश्चित आहे की टीम इंडियाच्या सध्याच्या ऑस्ट्रेलिया दौऱ्यात, भारताचा मागील ऑस्ट्रेलिया दौरा ज्यावर सर्वाधिक लिहिला जात आहे तो 1947-48 चा आहे. हा दौरा खरोखरच अनोखा होता आणि त्याच्या अनेक कथा भारतीय क्रिकेटच्या सर्वात मनोरंजक आणि लोकप्रिय कथांपैकी एक आहेत. आता ज्या ओरियन नावाच्या जहाजावर आपण जायचे होते त्या जहाजाच्या बिघाडाची गोष्ट असो किंवा या मालिकेदरम्यान महात्मा गांधींच्या निधनाची गोष्ट असो – सर्व इतिहासाचा भाग आहेत.

तर १९४७-४८ च्या भारताविरुद्धच्या मालिकेत डॉन ब्रॅडमनने घातलेल्या बॅगी ग्रीन कॅपची कहाणी खास का नसेल? ही टोपी अचानक चर्चेत आली. ही जवळपास 80 वर्षे जुनी टोपी, जी अनेक ठिकाणी फाटलेली आहे आणि शो-केसमध्ये ठेवलेल्या 'ट्रॉफी'पेक्षा अधिक काही नाही, ती देखील सिडनीमध्ये एका लिलावात 479700 ऑस्ट्रेलियन डॉलर्स (सुमारे 2.63 कोटी) मध्ये विकली गेली. बोनहॅम्सच्या या टोपीच्या परिचयात, ज्याने तिचा स्वतः लिलाव केला होता, त्याचे वर्णन 'सूर्य विकृत आणि परिधान केलेले' असे होते. त्यावर कीटकांचे नुकसान झाल्याच्या आणि वरचा भाग फाटल्याच्या खुणाही आहेत. वास्तविक सर्वाधिक बोली 390000 ऑस्ट्रेलियन डॉलर्स (सुमारे 2.14 कोटी रुपये) होती परंतु त्यानंतर खरेदीदाराच्या प्रीमियमने एकूण किंमत 479700 ऑस्ट्रेलियन डॉलर्स (सुमारे 2.63 कोटी रुपये) पर्यंत वाढवली.

शेवटी, या कॅपमध्ये एवढे विशेष काय आहे की, फक्त ती सजवण्यासाठी एका क्रिकेटप्रेमीने 2.63 कोटी रुपये खर्च केले! काही खास गोष्टी लक्षात घ्या:

* भारताविरुद्धची ही १९४७-४८ ची मालिका डॉन ब्रॅडमन यांची कसोटी क्रिकेटमधून निवृत्ती घेण्यापूर्वीचा शेवटचा घरचा सामना होता. चाचणी मालिका होते.

* क्रिकेटच्या इतिहासातील महान फलंदाज डॉन ब्रॅडमनचे मोठे नाव या कॅपशी जोडले गेले आहे, ज्यामुळे त्याची किंमतही सांगता येत नाही.

* डॉन 1947-48 च्या त्या मालिकेत जबरदस्त फॉर्ममध्ये होता आणि त्याने 178.75 च्या आश्चर्यकारक सरासरीने 715 धावा केल्या, तीन 100 आणि एक 200. त्याच्या बॅटने केलेल्या अप्रतिम कामगिरीमुळे ऑस्ट्रेलियाने भारतावर 4-0 असा विजय मिळवला. या मालिकेत प्रथम श्रेणीतील 100 धावा करणारा तो एकमेव ऑस्ट्रेलियन खेळाडू ठरला.

* स्वतंत्र देश म्हणून भारताची ही पहिली आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट मालिका होती (संघ बाहेर पडण्याच्या काही दिवस आधी भारताला ब्रिटिश राजवटीपासून स्वातंत्र्य मिळाले होते).

* आता डॉन ब्रॅडमन यांची कारकीर्द खास आहे. त्याच्या नावावर आश्चर्यकारक विक्रम आहेत आणि 1948 मध्ये ओव्हल येथे त्याच्या शेवटच्या कसोटी डावात 0 धावांवर बाद होणे हा देखील एक विक्रम ठरला.

ही टोपी सिडनीतील प्रसिद्ध लिलावगृह बोनहॅम्सने लिलावात विकली. आता रंजक चर्चा अशी आहे की ही खास बॅगी ग्रीन कॅप लिलावात कशी पोहोचली? 1947-48 च्या त्या मालिकेच्या शेवटी डॉनने ही कॅप भारतीय संघ व्यवस्थापक पंकज 'पीटर' गुप्ता यांना 'स्मरणिका' म्हणून दिली होती, अशी नोंद रेकॉर्डमध्ये आहे. हा तोच पंकज गुप्ता आहे जो त्या काळात भारतातील सर्वात प्रसिद्ध क्रीडा प्रशासकांपैकी एक होता आणि क्रिकेटपेक्षा फुटबॉल आणि हॉकीमध्ये जास्त प्रसिद्ध होता. नंतर पंकज गुप्ता यांनी ही कॅप त्याच भारतीय संघाचा यष्टिरक्षक पीके सेन यांना दिली.

त्याने कधीही त्याची वैयक्तिक मालमत्ता बनवली नाही आणि ही कॅप अनेक वर्षे भारतीय संघाकडेच राहिली. त्यानंतर ही टोपी लिलावात कशी आणि कुठून पोहोचली याची कोणतीही नोंद नाही. बोनहॅम्सच्या म्हणण्यानुसार, कॅपच्या सध्याच्या मालकाने (त्यांच्या मते ब्रिटीश क्रिकेट चाहते) 2003 मध्ये ते खरेदी केले होते. जेव्हा ही टोपी पहिल्यांदा बाजारात आली, तेव्हा ते 23 फेब्रुवारी 2003 रोजी मेलबर्न लिलाव फर्म लुडग्रोव्हने विकले होते. 2010 मध्ये, ते डॉन ब्रॅडमन यांच्या मूळ गावी बोरल येथील ब्रॅडमन संग्रहालयाला प्रदर्शनासाठी कर्ज देण्यात आले होते. आश्चर्य वाटते की हा अनोखा वारसा भारतात असताना तो भारतातील कोणत्याही संग्रहालयात प्रदर्शित करण्याचा विचार कोणी केला नाही.

एक महत्त्वाची गोष्ट जी लक्षात घेतली गेली नाही ती म्हणजे ही एकमेव 'युनिक' बॅगी ग्रीन कॅप नाही ज्याच्याशी डॉन ब्रॅडमनचे नाव जोडलेले आहे. सध्याच्या युगात, ऑस्ट्रेलियन क्रिकेटपटू त्यांच्या संपूर्ण कारकिर्दीत त्यांच्या कसोटी पदार्पणात मिळालेला बॅगी ग्रीन परिधान करतात परंतु डॉन युगात, कसोटी क्रिकेटपटू प्रत्येक मालिकेसाठी वेगळी टोपी घालत असत. त्यामुळे डॉन ब्रॅडमनची 1928 ची पदार्पण मालिका (2020 मध्ये अखेरची 450,000 AUD मध्ये खरेदी केली – खरेदीदार: पीटर फ्रीडमन, ऑडिओवेअर ब्रँड रोड मायक्रोफोन्सचे संस्थापक) आणि 1948 मालिका (2003 मध्ये AUD 425,000 आणि नंतर सुमारे 08020000200000000000000000000000 रू. कॅप) देखील अस्तित्वात आहे. आहेत.

हेच कारण आहे की डॉन ब्रॅडमनच्या नावावर असूनही विकल्या गेलेल्या सर्वात महागड्या बॅगी ग्रीनचा विक्रम डॉन ब्रॅडमनच्या नावावर नाही. हा विक्रम शेन वॉर्नच्या टोपीचा आहे, ज्याचा 2019-20 मध्ये जंगलातील आगीचा सामना करण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नांना मदत करण्यासाठी लिलाव करण्यात आला होता, त्यानंतर ती कॅप कॉमनवेल्थ बँकेने $ 1007500 मध्ये विकत घेतली होती. विशेष म्हणजे ही वॉर्नची एकमेव कॅप होती.

या भारत मालिकेशी संबंधित सर डॉनच्या टोपीचा लिलाव 10 मिनिटे चालला आणि बोली $160,000 पासून सुरू झाली आणि $390,000 पर्यंत पोहोचली. त्यामुळे ब्रॅडमन यांनी 1947-48 च्या भारताविरुद्धच्या मालिकेत घातलेली टोपी, एकमेव नसतानाही, लिलावात $479,700 मध्ये विकली गेली. ब्रॅडमन यांच्या नावाचा हा सन्मान आहे. लिलावापूर्वी, ही टोपी मेलबर्न आणि सिडनीमध्ये प्रत्येकी एका आठवड्यासाठी पाहण्यासाठी प्रदर्शित करण्यात आली होती. या कामगिरीने बॉर्डर-गावस्कर करंडक स्पर्धेतील दोन संघांमधील दीर्घ इतिहासाच्या स्मृतीमध्येही भर पडली. तसे, ही कॅप कोणी खरेदी केली आहे हे खरेदीदाराच्या सुरक्षिततेसाठी सांगितले गेले नाही.

© Copyright @2025 LIDEA. All Rights Reserved.