PM Vishwakarma : भारताचा सांस्कृतिक वारसा जपण्यात पारंपारिक कारागिरांचे मोठे योगदान आहे. पण आजच्या काळात त्यांना बाजारपेठेतील स्पर्धा, नवीन तंत्रज्ञान आणि आर्थिक समस्यांचा सामना करावा लागत आहे. अशा कारागिरांना मदत करण्यासाठी केंद्र सरकारने 'पीएम विश्वकर्मा योजना' सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत, कोणत्याही हमीशिवाय फक्त ५% व्याजदराने ३ लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जात आहे. याशिवाय, टूलकिट खरेदी करण्यासाठी मदत, प्रशिक्षण आणि डिजिटल व्यवहार सुविधा देखील उपलब्ध आहे. योजनेचा लाभ कसा घ्यावा याची संपूर्ण माहिती येथे दिली आहे. पीएम विश्वकर्मा योजना म्हणजे काय?कारागिरांना त्यांचे कौशल्य वाढविण्यास आणि त्यांचा व्यवसाय वाढविण्यास पंतप्रधान विश्वकर्मा योजना मदत करते. ही योजना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १७ सप्टेंबर २०२३ रोजी सुरू केली होती. या योजनेअंतर्गत, कारागिरांना त्यांचे कौशल्य ओळखण्यासाठी प्रमाणपत्र आणि एक ओळखपत्र (ID) दिले जाते. याव्यतिरिक्त, कौशल्ये वाढविण्यासाठी प्रशिक्षण दिले जाते, ज्यामध्ये दररोज ५०० रुपये वेतन देखील दिले जाते. कारागिरांना त्यांचा व्यवसाय चालवण्यास मदत करण्यासाठी उद्योजकतेबद्दल माहिती दिली जाते. तुमच्या कामासाठी आवश्यक असलेली साधने खरेदी करण्यासाठी १५,००० रुपयांपर्यंतचे टूलकिट व्हाउचर देखील दिले जाते.त्यांना डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी देखील प्रोत्साहित केले जाते. या योजनेअंतर्गत, केवळ ५% व्याजदराने हमीशिवाय ३ लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. हे कर्ज दोन टप्प्यात उपलब्ध आहे. वेळेवर परतफेड केल्यास पहिल्या टप्प्यात १ लाख रुपये आणि दुसऱ्या टप्प्यात २ लाख रुपये. यावर सरकारकडून ८% पर्यंत व्याज अनुदान देखील उपलब्ध आहे. या योजनेचा उद्देश कारागिरांची आर्थिक स्थिती मजबूत करणे आणि त्यांना स्वावलंबी बनवणे आहे. योजनेचा उद्देश काय आहे?पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सप्टेंबर २०२३ मध्ये पीएम विश्वकर्मा योजना सुरू केली. पारंपारिक कारागीर आणि कारागिरांना संस्थात्मक आधार देणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे. ही योजना विशेषतः लोहार, सुतार, सोनार, कुंभार, धोबी, शिंपी, न्हावी, शिल्पकार, मच्छीमार, मोती, टोपली विणकर इत्यादी १८ पारंपारिक व्यवसायांमधील कुशल लोकांसाठी आहे. या योजनेअंतर्गत, त्यांचे उत्पन्न वाढवण्याचे प्रयत्न केले जात नाहीत तर त्यांना नवीन बाजारपेठांशी जोडून 'व्होकल फॉर लोकल' आणि 'लोकल टू ग्लोबल' सारख्या मोहिमांचा भाग बनवले जात आहे. ५% व्याजदराने ३ लाख रुपयांपर्यंत कर्जया योजनेअंतर्गत सरकार पहिल्या टप्प्यात कारागिरांना १ लाख रुपयांचे कर्ज देते. जर लाभार्थीनी १८ महिन्यांपर्यंत हे कर्ज योग्यरित्या फेडले तर तो दुसऱ्या टप्प्यात २ लाख रुपयांचे अतिरिक्त कर्ज घेण्यास पात्र ठरतो. दोन्ही कर्जांवर व्याजदर फक्त ५% आहे. याशिवाय, योजनेअंतर्गत नोंदणीकृत लाभार्थ्यांना १५,००० रुपयांचे टूलकिट व्हाउचर देखील दिले जाते, जेणेकरून ते त्यांच्या कामाशी संबंधित आवश्यक साधने आणि उपकरणे खरेदी करू शकतील. लाभार्थ्यांना त्यांचे कौशल्य सुधारण्यासाठी प्रशिक्षण देखील दिले जाते. सुतार, सोनार, लोहार, गवंडी, शिल्पकार, न्हावी, खलाशी अशा १८ पारंपारिक व्यवसायांशी संबंधित कारागिरांसाठी ही योजना सुरू करण्यात आली आहे. योजनेला प्रतिसादसरकारी वेबसाइटनुसार, १२ एप्रिल २०२५ रोजी संध्याकाळी ५ वाजेपर्यंत सुमारे २.७० कोटी लोकांनी प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेसाठी अर्ज केले आहेत. यापैकी १.६५ कोटींहून अधिक अर्जांची छाननी ग्रामपंचायत किंवा शहर स्थानिक स्वराज्य संस्थांनी केली आहे. जिल्हा पातळीवर ७३ लाखांहून अधिक अर्जांची पुष्टी झाली आहे. आतापर्यंत, स्क्रीनिंग कमिटीने २९.८७ लाख अर्ज मंजूर केले आहेत आणि त्यापैकी २९.६४ लाखांहून अधिक कारागिरांची यशस्वीरित्या नोंदणी झाली आहे.सरकारने ट्विटरवर म्हटले होते की २१ फेब्रुवारी २०२५ पर्यंत या योजनेसाठी २.६६ कोटी अर्ज प्राप्त झाले आहेत.सुमारे दीड वर्षांपूर्वी कारागिरांसाठी सुरू करण्यात आलेली ही योजना वेगाने स्वीकारली जात आहे. १७ सप्टेंबर २०२३ ते १२ एप्रिल २०२५ दरम्यान पंतप्रधान विश्वकर्मा योजनेसाठी प्राप्त झालेल्या सुमारे २.७ कोटी अर्जांवरून असे दिसून येते की कारागीर त्याबद्दल उत्साही आहेत. तसेच, प्रत्येक अर्ज मंजूर होत नाही. छाननीनंतर, सुमारे ३० लाख नोंदणींना मंजुरी देण्यात आली आहे, म्हणजेच फक्त ११% अर्जांना अंतिम मंजुरी मिळाली आहे. ज्या कारागीरांना त्यांचे कौशल्य आत्मसात करायचे आहे आणि आर्थिकदृष्ट्या प्रगती करायची आहे ते या योजनेसाठी अर्ज करू शकतात. पात्रता

• भारतीय नागरिक
• वय १८ वर्षांपेक्षा कमी नसावे
• पीएमईजीपी, पीएम स्वानिधी आणि मुद्रा कर्जाचे फायदे घेतलेले नसावेत

आवश्यक कागदपत्रे

• आधार कार्ड
• ओळखपत्र
• पत्त्याचा पुरावा
• मोबाईल नंबर
• जात प्रमाणपत्र
• बँक खाते पासबुक
• पासपोर्ट आकाराचा फोटो

योजनेचा लाभ कोणाला मिळेलसुतार, लोहार, सोनार, न्हावी, माळी, शिंपी, शिल्पकार, दगड कोरणारा, दगड फोडणारे, मोची, बोट बांधणारा, टोपली-चटई-झाडू बनवणारे, बाहुली आणि खेळणी उत्पादक, हातोडा आणि टूलकिट उत्पादक, मासेमारी जाळी उत्पादक इत्यादी... अर्ज कसा करावाया योजनेसाठी नोंदणी प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी, सरकारने पीएम विश्वकर्मा अॅप्लिकेशन अॅप सुरू केले आहे जेणेकरून कारागीर आणि कारागीर घरबसल्या त्यांच्या फोनद्वारे नोंदणी करू शकतील. घरबसल्या ऑनलाईन अर्ज भरणे शक्यअ‍ॅपद्वारे माहिती त्वरित प्राप्त होते. जर तुम्हाला काही समस्या आल्या तर अ‍ॅपमध्ये मदत पर्याय उपलब्ध आहे.पुढील लिंकवर क्लिक करून तुम्ही अ‍ॅप मोबाईल मध्ये डाउनलोड करू शकता. https://play.google.com/store/apps/details?id=com.pmvishwakarmaया लिंकच्या मदतीने थेट अ‍ॅप डाउनलोड करू शकता. अ‍ॅपद्वारे नोंदणी कशी करावी

• अ‍ॅप उघडा आणि "नोंदणी" वर क्लिक करा.
• तुमचा मोबाईल नंबर एंटर करा आणि OTP एंटर करा.
• तुमचे नाव आणि इतर माहिती भरा.
• पासवर्ड तयार करा आणि नोंदणी पूर्ण करा.

याशिवाय तुम्ही पंतप्रधान विश्वकर्मा योजनेच्या अधिकृत पोर्टल pmvishwakarma.gov.in ला भेट देऊन नोंदणी करू शकता. मुख्य फायदे

• कौशल्ये वाढविण्यासाठी मूलभूत आणि प्रगत प्रशिक्षण
• अवजारे आणि उपकरणांसाठी १५००० रुपयांपर्यंत आर्थिक मदत
• व्यवसाय वाढवण्यासाठी ३ लाख रुपयांपर्यंत कर्ज सुविधा
• उत्पादने विक्रीसाठी बाजारपेठ सुविधा