नवी दिल्ली: सण-उत्सव, दिव्यांच्या रोषणाईने आणि फटाके फोडण्याने चिन्हांकित होते, त्याच वेळी त्याच्यासोबत एक अवांछित परिणाम होतो: वायू प्रदूषण. दिवाळीनंतर, भारतीय महानगरे नेहमी वायू प्रदूषणाच्या पातळीत लक्षणीय वाढ नोंदवतात, जी संभाव्यत: जास्त असू शकते, सूक्ष्म कण (PM2.5 आणि PM10), नायट्रोजन ऑक्साईड, कार्बन मोनॉक्साईड आणि काही जड धातूंच्या धुक्यात परिसर व्यापून टाकते. अशा वायू प्रदूषणामुळे श्वसनमार्गाच्या आरोग्यावर आणि डोळ्यांच्या आरोग्यावर होणाऱ्या नकारात्मक परिणामांबद्दल नेहमीच चिंता असली तरी, बाह्यभागाच्या खाली होणाऱ्या संभाव्य हानिकारक प्रभावाचा विचार करणे आवश्यक आहे—म्हणजेच, त्वचेच्या पातळीवर होणारी हानी, पर्यावरणीय विषापासून आपले पहिले संरक्षण.
News9Live शी संवाद साधताना, डॉ. विदुषी जैन, त्वचाविज्ञानी, डर्मालिंक्स, नोएडा आणि गाझियाबाद येथील वैद्यकीय प्रमुख यांनी, दिवाळीच्या काळात होणाऱ्या प्रदूषणामुळे त्वचेचे गंभीर नुकसान कसे होते हे स्पष्ट केले.
फटाके आणि ऑटोमोटिव्ह पार्टिक्युलेट मॅटर आकाराने लहान असतात आणि त्यामुळे ते त्वचेतील थरांमधून जाऊ शकतात, छिद्र रोखू शकतात आणि मुक्त रॅडिकल्सच्या निर्मितीस कारणीभूत ठरू शकतात – त्वचेतील निरोगी पेशींना हानी पोहोचविण्यास सक्षम अत्यंत प्रतिक्रियाशील रेणू. ऑक्सिडेशन प्रक्रियेमुळे स्ट्रक्चरल प्रथिने, कोलेजन आणि इलास्टिनचा ऱ्हास होतो, जे त्वचेची घट्टपणा आणि लवचिकता राखण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असतात. अशा प्रकारे, अकाली वृद्धत्वाचा वेग वाढतो आणि सूक्ष्म रेषा, सुरकुत्या आणि असमान त्वचा टोनच्या सुरुवातीच्या काळात चिन्हे प्रकट होतात.
पर्यावरणीय प्रदूषण त्वचेच्या अंतर्गत संरक्षण यंत्रणेला नकारात्मकरित्या बिघडवते, ज्यामुळे निर्जलीकरण, वाढीव संवेदनशीलता आणि अतिसंवेदनशीलता होऊ शकते. त्वचेच्या पृष्ठभागावर विषारी द्रव्ये जमा होतात आणि परिणामी रंग निस्तेज होतो, हायपरपिग्मेंटेशन, मुरुम फुटणे आणि जळजळ या स्वरूपात विकृतीकरण होते. शिवाय, बहुतेक लोकांना दिवाळीच्या सणानंतर एक आठवड्यानंतर वाढलेली खाज सुटणे, लालसरपणा आणि जळजळ होण्याचा अनुभव येतो, जे पर्यावरणीय ताण आणि त्वचेच्या परिणामांचे एक निश्चित लक्षण आहे.
तीव्र निम्न-श्रेणीचा दाह, ज्याला लोकप्रिय डोमेनमध्ये “दाहक” म्हणून देखील संबोधले जाते, घाणेरड्या हवेच्या वारंवार संपर्कामुळे उद्भवू शकते, ज्यामुळे त्वचेची स्थिती बिघडते आणि वृद्धत्वाची प्रक्रिया जलद होते.
प्रदूषणामुळे त्वचेला होणारे नुकसान कसे टाळता येईल
आपण संपर्कापासून दूर जाऊ शकत नसलो तरी, एक विवेकपूर्ण पथ्ये आणि त्वचेची काळजी प्रदूषणामुळे होणारे नकारात्मक परिणाम ऑफसेट करू शकते:
वायू आणि पर्यावरणीय प्रदूषण, विशेषत: दिवाळीनंतर, हंगामी पर्यावरणीय चिंतेच्या पलीकडे जाते; ते त्वचेच्या आरोग्यासाठी एक दीर्घकाळ धोका दर्शवते. हवेतील हानीकारक कण त्वचेमध्ये जळजळ निर्माण करतात, त्याची चमक कमी करतात आणि अकाली वृद्धत्व कमी करतात. मुद्दा कॉस्मेटिक चिंतेच्या पलीकडे जातो; त्वचेच्या भविष्यातील आरोग्य आणि कल्याणावर विपरित परिणाम होतो. सणासुदीच्या काळात, सभोवतालच्या प्रकाशात, त्वचेला प्रदूषकांच्या संपर्कात येण्यापासून संरक्षण आवश्यक आहे. अतिरिक्त दक्षता आणि नियमित देखरेखीसह, त्वचेची चमक आणि तेज टिकवून ठेवता येते आणि उत्सवाच्या उत्साहात पुनर्प्राप्त होऊ शकते.
